AUTORYTARYZM, TOTALITARYZM I ICH KRYTYKA Doktryny autorytarne - w okresie międzywojennym obok ideologii komunistycznych, faszystowskich, pojawiły się również ideologie autorytarne
- bazujące na kryzysie systemu parlamentarno-demokratycznym.
- głoszono hasła zniesienia bądź ograniczenia parlamentaryzmu, wprowadzenia rządów silnej ręki
- przyznawano większą rolę władzy wykonawczej, choc unikano hasła charyzmatycznej władzy wodza
- od społeczeństwa wymagano biernego posłuszeństwa
- wspólną cechą autorytaryzmu i faszyzmu jest odwoływanie się do interesu narodowego i do nacjonalizmu
- autorytarny reżim nie likwidował rządów prawa
- choć prawo było niekiedy bardzo surowe, na przykład oparte na zasadach religijnych
- zazwyczaj ideologie te czerpały z tradycji konserwatywnej, z zasady unikania rewolucji
- nie mobilizowały mas, a raczej opierały się na tradycyjnych elitach (właściciele ziemscy, wojskowi, duchowieństwo)
- przykłady państw autorytarnych: sanacyjna Polska, Portugalia za Salazara, Turcja za Atatürka
Totalitaryzm - totalitaryzm przeciwstawiany był pluralizmowi, rządom demokratycznym, liberalizmowi
- wprowadzony przez włoskich faszystów i dotyczył państwa totalnego, totalitarnego, „wszechobejmującego”
- uznawany za XX-wieczną dyktaturę, wcześniej nieznaną
- przymiotnik totalitarny odnoszono zarówno do państw faszystowskich, jak i do państw „realnego socjalizmu”
Definicje totalitaryzmu
- cecha państwa, polegającą na nieograniczonym rozszerzeniu funkcji państwa
- reżim chcący ukształtować człowieka na obraz własnej doktryny, zakładający i dążący do totalnej kontroli jego myśli
- społeczeństwo totalitarne
istnieje oficjalna ideologia, składająca się z doktryny obejmującej wszystkie aspekty życiowe ludzkiej egzystencji
- musi być ona biernie akceptowana przez ludzi
- istnieje jedna masowa partia, z liderem na czele - kontrolny monopol takiej partii nad wszelkimi siłami zbrojnymi
- wszelkie media są pod ścisłym nadzorem ze strony władzy
- występuje system terrorystycznej kontroli policyjnej, skierowanej zarówno wobec „wrogów”, jak i ludności państwa
- istnieje centralnie zarządzana gospodarka i kontrola nad nią
Hanna Arendt - określała totalitaryzm jako nową formę rządzenia, całkowicie odmienną od despotyzmu, tyranii czy dyktatury
- istotą totalitaryzmu jest całkowite odrzucenie prawa, zastąpionego przez dynamikę ruchu totalitarnego
- terror jest irracjonalny - istnieje sam dla siebie
- źródeł totalitaryzmu należy szukać w antysemityzmie, w ideologii imperializmu, w powstaniu społeczeństwa i ruchów masowych
(…)
… totalitaryzmu należy szukać w antysemityzmie, w ideologii imperializmu, w powstaniu społeczeństwa i ruchów masowych
- ruchów, które pozbawiają ludzi autentycznego poczucia uczestnictwa w życiu politycznym
- niezrealizowanie wszystkich postulatów rewolucji burżuazyjnej
Karl Popper
- krytycznie odniósł się do poglądów filozoficznych, społecznych i politycznych Platona, Arystotelesa, Hegla i Marksa
- stworzyli systemy oparte na założeniu, iż historia ma obiektywny sens - cel który można poznać naukowo)
- źródeł totalitaryzmu upatrywał w wierze w istnienie takiego sensu historii
- „ci którzy go znają, uzurpują sobie prawo do stworzenia totalitarnego społeczeństwa, kontroli nad całością życia
społecznego”
- występował w obronie społeczeństwa otwartego
- uznaje różnice między faktami a wartościami
- uznaje…
… inżynierię społeczną w imię utopijnych ideałów”
- popierał ideę o konwergencji (zbieżności) społeczeństwa kapitalistycznego i jego przejściu do społeczeństwa industrialnego,
konsumpcyjnego
- wiązał z tym procesem nadzieję na zakończenie ery konfrontacji ideologicznej
- „wolność od biedy” miała odciągnąć ludzi od ideologii utopijnych
- zwolennik demokracji i wolności formalnych (słowa, prasy, osobistej, politycznej)
- problemem XX wieku jest deprecjonowanie owych wartości
Polityczna funkcja krytyki totalitaryzmu
- krytyka totalitaryzmu była zarazem krytyką ideologii utopijnych, faszystowskich i komunistycznych
- krytyka konstruktywnie wpływała na szerzenie wartości pluralizmu politycznego i społecznego, znaczenia jednostki ludzkiej
- była ona obroną demokracji, wolnego rynku, wolności politycznej
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)