Świat zwierzęcy Pod względem zoogeograficznym Ameryka Południowa i Ameryka Środkowa tworzą krainę neotropikalną. Fauna niezwykle bogata, zróżnicowana i swoista. Występują tu 32 rodziny ssaków (nie licząc nietoperzy), w tym aż 16 endemicznych (najwięcej ze wszystkich kontynentów): 2 rodziny małp szerokonosych — płaksowate (czepiaki, kapucynki, sajmiri, wyjce) i pazurkowce (tamaryna i marmozeta); 2 rodziny szczerbaków — mrówkojady i leniwce (trzecia rodzina szczerbaków — pancerniki, jest znana również w Ameryce Północnej); rodzina torbaczy — zbójniki (druga — dydelfy, zasiedla też Amerykę Północną); 11 rodzin gryzoni, tworzących podrząd Cavimorpha (wśród nich kapibara, świnki mor., pakarana, paka, aguti, szynszyle, nutrie, kolczaki). Ponadto do zwierząt endemicznych należą: 3 gat. tapirów, lamy, nietoperze wampiry i in. Niezwykłe bogactwo ptaków: 2 rzędy endemiczne — nandu i kusaki, i prawie połowa rodzin, m.in.: tukany, gruchacze, hoacyny; w Ameryce Południowej występują też m.in.: czubacze, bławatniki, kolibry, papugi, kondory. Liczne gady: dusiciele, krokodyl, aligator i kajmany, żółwie, jaszczurki i wiele innych; wśród płazów przeważnie bezogoniaste; z nielicznych ogoniastych w wodach Amazonki występuje jeden z największych gat. płazów (dł. ok. 70 cm) — diabeł błotny. W ichtiofaunie osobliwością jest endemiczny prapłaziec, jeden z 3 rodzajów ryb dwudysznych, oraz liczne kąsaczowate, m.in. piranie.
Regiony fizyczno-geograficzne W Ameryce Południowej wyróżnia się regiony fiz.-geogr.: 1) Andy; 2) Niz. Orinoko; 3) Niz. Amazonki; 4) Niz. La Platy; 5) Wyż. Gujańską; 6) Wyż. Brazylijską; 7) Wyż. Patagońską.
ANDY partiach gór Los Andes, Cordillera de los Andes, góry fałdowe w Ameryce Pd.; ciągną się wzdłuż O. Spokojnego, od M. Karaibskiego po Ziemię Ognistą przez terytoria Wenezueli, Kolumbii, Ekwadoru, Peru, Boliwii, Chile i Argentyny; dł. ponad 9000 km, szer. 200-800 km; najwyższy szczyt Aconcagua, 6960 m. W pn. części tworzą łuk otwarty ku Niz. Amazonki, w części środk. i pd. ograniczają Niz. Boliwijską i Niz. La Platy. Andy dzielą się na Andy Północne (do ok. 12°S), Andy Środkowe (od ok. 12 do ok. 29°S) i Andy Południowe (od ok. 29°S po Ziemię Ognistą). Ze względów terytorialnych stosuje się podział na Andy: Wenezuelskie, Kolumbijskie, Ekwadorskie, Peruwiańskie, Boliwijskie, Chilijskie, Argentyńskie; używa się też nazw Andy: Kolumbijsko-Wenezuelskie, Chilijsko-Argentyńskie, Południowochilijskie oraz Patagońskie. Rzeźba . W Andach Północnych i Środk. wyróżnić można równol. łańcuchy górskie — Kordyliery: Wsch., Środk., Zach. i Nadbrzeżną, rozdzielone tektonicznymi obniżeniami, śródgórskimi płaskowyżami i kotlinami (tektoniczne doliny rzek Magdalena i Cauca w Andach Kolumbijskich, Wielka Centr. Dolina w Andach Ekwadorskich i in.). Poszczególne kordyliery nie stanowią zwartych ciągów gór na całej długości — lokalnie zanikają, łączą się z sąsiednią kordylierą w jeden łańcuch lub dzielą się na mniejsze drugorzędne pasma górskie. Najbardziej zwarty łańcuch górski stanowi Kordyliera Zach., tworząca na obszarze Peru wysokie (do 4000 m) płaskowyże, ponad które wznoszą się ośnieżone grzbiety górskie i szczyty (Huascarán, 6768 m, w Kordylierze Białej) z licznymi formami glacjalnymi. Kordyliera Wsch. na obszarze Kolumbii i Wenezueli dzieli się na pasma Sierra de Perijá oraz Cordillera de Mérida (Bolívar, 5007 m), w której przedłużeniu na wsch. leżą G. Karaibskie, na pn. — wyż. Segovia. W Andach Środkowych Kordyliera Wsch. składa się z wielu wysokic
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)