ŹRÓDŁA PRAWA
1. Pojęcie źródeł prawa
Termin „źródło prawa" jest wiernym tłumaczeniem łacińskiego zwrotu fons iuris. Jest to określenie wyjątkowo wieloznaczne, przy tym raczej obrazowe, metaforyczne, które w teorii prawa bywa odnoszone do różnych zjawisk związanych z tworzeniem i obowiązywaniem prawa. Niżej mowa jest o pod- stawowym znaczeniu tego określenia.
Źródłem prawa jest sformalizowany akt władzy państwowej za- wierający przepisy prawne.
Dla oceny charakteru aktu organu państwowego jako źródła prawa istotna jest jego forma. Prawem jest bowiem tylko taka wola państwa, która przejawiła się w wymaganej formie i odpowiednim trybie. Jeśli minister wyda zarządzenie, opublikowane następnie w Monitorze Polskim, to tworzy w ten sposób prawo. Jeśli natomiast te same decyzje przekaże społeczeństwu w prze- mówieniu telewizyjnym, nie spowoduje żadnych skutków prawnych, decyzje te nie będą prawem. Decyduje o tym forma, w jakiej przejawia się wola organu państwowego.
Długoletnia praktyka wytworzyła pewne schematy, dlatego źródła prawa w państwie mają charakter trwały.
Na system źróde* prawa polskiego składają się:
ustawa,
rozporząd^nie, uchwała, zasądzenie.
Ponadto źródłami prawa są akty pochodzące od organów terenowych i umowa międzynarodowa Szczególnym rodzajem aktów prawnych są instrukcje.
Źródła prawa tworzą hierarchicznie zbudowany system. W tym systemie każde źródło ma swoje miejsce, jedno wyższe, inne niższe, w sumie źródła prawa tworzą rodzaj drabiny o kilku szczeblach. Ma to określone konsekwen- cje. Źródła prawa niższych szczebli nie mogą zawierać przepisów sprzecznych z przepisami wyższego rzędu: rozporządzenie nie może naruszać przepisów ustaw, zarządzenie nie może kolidować z uchwałami itd.
W języku potocznym przez źródła prawa rozumie się często także organy promulgacyjne (Dziennik Ustaw, Monitor Polski, dzienniki urzędowe ministerstw, dzienniki urzędowe wojewódzkich władz), w których odnośne przepisy zostały ogłoszone.
2. Ustawa
a. Przedmiot ustawy Do wydawania ustaw upoważniony jest Sejm, z istotnym udziałem Senatu. Sejm jest jedynym organem mającym prawo stanowienia ustaw i prawa tego nie może przekazać - w żadnych warunkach - innemu organowi państwowemu.
Powstaje pytanie, jakie sprawy powinny być przez Sejm regulowane w formie ustaw, czyli - inaczej mówiąc - jaki jest przedmiot ustawy.
Konstytucja nie zawiera przepisu, który by wyraźnie odpowiadał na to pytanie. Ogólnie można powiedzieć, że z uwagi na rolę Sejmu w systemie organów państwowych przedmiotem wydawanych przez niego ustaw powinny być najważniejsze sprawy polityczne, gospodarcze i kulturalne państwa.
(…)
… wielkich imprez sportowych, zgromadzeń społecznych, festiwali, wizyt mężów stanu itp. Rozporządzenia porządkowe mogą przewidywać za naruszenie ich przepisów kary grzywny, wymierzane na podstawie prawa o wykroczeniach.
Rozporządzenia wykonawcze wojewody wymagają w zasadzie ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wchodzą one w życie po upływie 14
dci od dnia ich ogłoszenia, chyba że same stanowią…
….
Przez inicjatywę ustawodawczą należy rozumieć prawo przedstawie- nia Sejmowi gotowego projektu ustawy z tym skutkiem prawnym, że Sejm takim projektem musi się zająć; może go później w głosowaniu odrzucić, lecz nie może pozostawić bez rozpatrzenia.
Inicjatywę ustawodawczą posiadają:
posłowie,
Senat,
Prezydent,
Rada Ministrów.
Inicjatywa poselska przejawia się w postaci zgłoszenia wniosku przez komisję sejmową bądź…
… Sejmowi sprawozdania z wnioskiem o przyjęcie projektu bez poprawek, przyjęcie z zaproponowanymi przez komisję popraw- kami lub odrzucenie projektu.
Projekt ustawy rozpatruje komisja sejmowa właściwa ze względu na przedmiot projektu, albo dwie lub kilka komisji, które pracują łącznie. Jedną z komisji jest zawsze komisja ustawodawcza. Właśnie w komisji odbywa się zasadnicza praca nad nadaniem projektowi…
… jest bardzo pożądane lub konieczne, by między opublikowaniem ustawy a jej wejściem w życie minął pewien czas. Dotyczy to szczególnie ustaw, a także innych aktów prawnych o doniosłym znaczeniu, regulujących ważne zagadnienia, lub po prostu aktów bardzo obszernych. Okres ten nosi nazwę vacatio legis (spoczywanie ustawy) i jest przeznaczony na zapoznanie się z nimi zainteresowanych organów państwowych, szczególnie sądów…
… ustawowego. Jako uzasadnienie takiego postępowania przytaczany jest pogląd, że indywidualnego upoważnienia ustawy wymaga uregulowanie tylko tych spraw, dla których zastrzeżona jest forma ustawy. Szczegółowe uregulowanie tych spraw przez Radę Ministrów możliwe jest tylko w formie rozporządzenia na podstawie indywidualnej delegacji ustawowej. Natomiast w innych sprawach wystarczy upoważnienie generalne…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)