HISTORIA PRAWA PRYWATNEGO
ŹRÓDŁA PRAWA CYWILNEGO I HANDLOWEGO
Landrecht pruski z 1794 r. (dzień dziecka :) )
Zawieszenie publikacji Landrechtu pod wpływem rewolucji we Francji → wprowadzono po włączeniu ziem II rozbioru jako posiłkowy w stosunku do praw prowincjonalnych.
bardzo obszerny (blisko 20tyś art.), napisany kazuistycznie, z wieloma mentorskimi wskazówkami etycznymi
objął prawie całość prawa materialnego (państwowe, administracyjne, karne, prywatne - 15tys art.)
napisany po niemiecku, ale językiem niezrozumiałym, rozwlekłym, liczne dygresje i życiowe przykłady.
oparty na prawie powszechnym → typowy przykład kodeksu przejściowego między feudalizmem a kapitalizmem („pruska droga”), min. obok nowoczesnej definicji własności, istniała własność podzielona, oparty na stanowej strukturze, przywilejach szlachty, poddaństwie chłopów → wraz z reformami Steina-Hardenberga załamały się podstawy Landrechtu.
Kodeks cywilny austriacki z 1811 r. (ABGB). (dzień dziecka :) )
prace zaczęte za Marii Teresy zakończyły się za Józefa II - Kodeksem Józefińskim w 1786 (głównie prawo osobowe)
za Leopolda II - powstał w 1797 r. Kodeks cywilny zachodniogalicyjski → nawiązywał do prawa natury, nieliczne przepisy feudalne → liczne dyskusje i zakończenie prac w 1811 r. (dzień dziecka) jako ABGB.
ok. 1500 art., krótki wstęp i 3 części - o prawie osobowym, o prawie rzeczowym i o przepisach wspólnych prawom osobowym i rzeczowym. kwestie materialne - oparty na abstrakcyjnie ujmowanych założeniach równości podmiotów prawa, wolnej własności i swobody umów, i choć powstał w czasie istnienia podziałów stanowych, to zostały one uregulowane w odrębnych przepisach, tzw. politycznych kwestia formy - sformułowania krótkie i proste, wyraziste, z odwołaniami do zasad słuszności i rozsądku o ujęciu ogólnym. W systematyce i terminologii nawiązywał do prawa rzymskiego.
W ciągu XIX w niezmieniany choć - zniesiono feudalizm, poddano regulacji ABGB własność chłopską, wydawanie ustaw szczegółowych dot. spraw nieprzewidzianych w ABGB, reformy konstytucyjne - pierwsza faza (lata 60'te i 70'te) w duchu liberalizmu, od lat 80'tych nawrót do reform antyliberalnych (hasła solidaryzmu społecznego, odwrót od polityki manchesteryzmu)
Początek XX w. - 3 nowele:
Nowela I z 1914 r. zmiany w dziedzinie prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego. Nowela II z 1915 r. przepisy o sprostowaniu i odnowieniu granic. Nowela III z 1916 r. zmieniała niektóre przepisy prawa zobowiązań (najobszerniejsza). wpływ BGB. Obowiązuje do dziś w Republice Austrii.
(…)
… wartości dopuszczonych do obrotu na giełdzie (tzw. notowania giełdowe).
Prawo wekslowe - weksel - zabezpieczenie kredytu, papier wartościowy
Prawo czekowe - czek - dokument zawierający polecenie zapłaty (środek obrotu bezgotówkowego - sposób dokonywania operacji pieniężnych bez uruchomiania pieniędzy, a tylko na podstawie istniejącej między nabywcą czeku a płatnikiem (trasatem) umowy).
GŁÓWNE KIERUNKI…
… prawa zobowiązań (najobszerniejsza). wpływ BGB. Obowiązuje do dziś w Republice Austrii.
Kodeks Napoleona. przed rewolucją prawo prywatne poza ustawodawstwem królewskim
tuż po rewolucji liczne zmiany w prawie w duchu liberalizmu, laicyzacji i indywidualizacji
1800 r. - Napoleon powołuje 4-osobową komisję (prawników ancien-regime'u) → projekt do Rady Stanu → ostateczna wersja to 36 ustaw połączonych w jedno pod nazwą Kodek cywilny Francuzów w 1804, a w 1807 zmieniono nazwę na kodeks Napoleona, ostatecznie nazwany Code civil.
ponad 2tyś art., 3 księgi (systematyka nawiązująca do Instytucji, usankcjonowanie 3 wolności - osoby, własności i obrotu): o osobach - m.in. przepisy o nabywaniu i utracie praw cywilnych, prawo małżeńskie osobowe, przepisy o władzy ojcowskiej, adopcji, opiece i kurateli;
o majątkach…
… do stworzenia jednolitego kodeksu → wyodrębnienie nowych dziedzin, jak prawo pracy, rolne, ubezpieczeń poza kodeksem.
nie potrzeba wielu nowelizacji, ze względu na dużą elastyczność norm
Zwód Praw Cesarstwa Rosyjskiego. Aleksander I - prace kodyfikacyjne (główna osoba Michał Sperański) → projekt nawiazujący do Kodeksu Napoleona → ostra krytyka → Sperański zesłany na Sybir.
Mikołaj I - Sperański wraca…
… i nieprzedawnialnych człowieka, a prawami tymi są: wolność, własność, opór przeciw uciskowi”. → nawiązanie do tych prawa w ABGB, brak w Kodeksie Napoleona → z czasem koncepcja praw podmiotowych oderwana od prawa natury i rozpatrywana tylko na gruncie prawa pozytywnego (jako czynnik wtórny do prawa w sensie przedmiotowym) → grunt dla teorii odrzucających koncepcję „praw podmiotowych”
Prawa osobowe ukształtowane…
… lub poddanie pod kuratelę), płci (w/w), trybu życia (np. marnotrawstwo i pijaństwo).
Osoby prawne. Niechętny stosunek do osób prawnych - krępowanie wolności jednostki (zasada indywidualizmu), obawa władz przed zrzeszeniami i organizacjami politycznymi (ustawa z 1971 r. Le Chapellier - zakaz koalicji robotników)
Argumenty w doktrynie:
teoria fikcji prawnej (Savigny) - wszelkie zbiorowości uznane za twory…
… wzmianek o osobach prawnych. W BGB jest ich dużo (69 art.) → kwestia sporna między przedstawicielami 2 odłamów szkoły historycznej:
romanistami - teoria fikcji;
germanistami - teorie przeciwne, uznanie bytu osoby prawnej → teoria organiczna - oparta na średniowiecznej idei podporządkowania jednostki różnego typu ciałom zbiorowym i skłonności do ich personifikacji (sensualizm), przyrównującą osobę prawną…
… w dziedziczeniu → wyjątki: dzieci nieślubne i małżonek.
zagwarantowanie w dziedziczeniu praw rodziny → instytucja zachowku
podzielność spadków → szkodliwy wpływ na strukturę własności. swoboda testowania i przewaga dziedziczenia testamentowego nad ustawowym
Dziedziczenie testamentowe:
zdolność testowania - ograniczana wiekiem, stanem umysłowym, marnotrawstwem, pozycja społ. (duchowni).
zdolność przyjęcia spadku…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)