Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład X – Zmiany w strukturze własności
1) Odbudowa gospodarki światowej:
Trzeba wskazać na to, co kreuje dochód narodowy i stopę życiową – potrzeby przemysłu, poprawa sytuacji
bytowej ludności, kłopoty finansowe poszczególnych państw.
Potrzeby przemysłu były ogromne, ucierpiały też miasta, trzeba było odbudować, ale nie było pieniędzy.
Brakowało środków finansowych na inwestycje, potrzebne były surowce, wykwalifikowana siła robocza, której
brakowało (bo robotnicy się postarzeli), podniósł się poziom techniczny.
Potrzeby ludności – zaopatrzenie w żywność. Trudności w rolnictwie: produkcja rolna w czasie wojny spadła,
rolnictwo jednak dostarczało pewnych surowców np. buraków na cukier, len, konopie, surowce do produkcji
alkoholi.
USA i Kanada wspomagały kraje zniszczone – dostarczały kredytów w latach 45-47. USA i Kanada udzieliły ok.
15mld. $ kredytów i darowizn. Pomoc UNRY i plan Marschalla. Pomoc ta też była finansowana przez USA, a
skierowana do wszystkich państw zniszczonych wojną. Plan Marschalla stwarzał dobrą koniunkturę dla USA. Ta
pomoc była udzielana przy pomocy specjalnych instytucji. Była przygotowana cała organizacja.
Odbudowa przemysłu:
Co się rzuca w oczy: kraje, które nie były zbytnio zniszczone szybko po wojnie uruchomiły produkcję i
przyspieszały wzrost gospodarczy (lata 40-ste). Stopa roczna wzrostu gosp. w europie ok. 13%, a w USA ok. 5%.
Nastąpiło przyspieszenie w krajach rozwijających się, odbudowało się gospodarka Japonii (przy pomocy USA) i
ZSRR – ogromne zniszczenia (nawet podpalano wsie). Zniszczenia duże w przemyśle i infrastrukturze. Dopiero w
1948 r zahamowano tendencję spadkową. W innych krajach będących pod wpływem ZSRR (państwa satelickie)
najszybciej odbudowano gosp. Bułgarii, najwolniej na Węgrzech i w Rumunii. Polska odbudowywała gosp. szybko.
Wpływ na tempo, rozmiary odbudowy miał 3-letni plan odbudowy i rozwoju. Był on dziełem Centralnego Urzędu
Planowania. Był to jedyny plan (kilkuletni) w PRL, który został przekroczony.
2) Współpraca, próby regulacji, początek konfrontacji ekonomicznej Wschód-Zachód:
Powstanie bloku komunistycznego. Wpływ tego nowego systemu na gosp. światową i międzynarodowy podział
pracy. Przyjęto wiele nowych działań, zmieniała się struktura, modernizowano gospodarkę. Miało to wpływ na
wyzwolenie państw spod kolonizacji. Poszczególne państwa współpracowały ze sobą, zwłaszcza w dziedzinie
wojskowej, ale i gospodarczej. Koalicja aliancka starała się podtrzymywać współpracę. Trwało to do 1948 r.
Pogorszenie się sytuacji politycznej. Powstają dwa bloki, współpraca odbywa się w obrębie tych bloków. Zmiany
w regulowaniu procesów gospodarczych w skali globalnej. Rozwój interwencjonalizmu państwowego, zwłaszcza
w krajach Europy Zach. (Anglia, Francja, Włochy). Wprowadzono tam w niektórych działach gosp. nacjonalizację.
Nastąpiła radykalizacja, rozwijały się ruchy lewicowe, zwłaszcza komunistyczne. Nacjonalistyczne działy:
przemysł ciężki, energetyczny. Zwiększenie środków finansowych i rzeczowych na inwestycje. Ok. 30% środków
na inwestycje pochodziło z budżetu rządowego. Istotny wpływ na rozwój gosp. miały instytucje, które utworzono
w czasie wojny lub po wojnie, zwłaszcza o charakterze finansowym (Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank
Światowy). Światowa Organizacja do spraw Odbudowy i Rozwoju GATT (org. zajmująca się handlem i taryfami
celnymi). Polska należała do tych org., ale pod wpływem nacisku Z
(…)
… pogorszeniu i doszło do konfrontacji
politycznej i gospodarczej. Użyte instrumenty ze strony Zachodu:
1) embargo strategiczne
2) udzielenie kredytów dla państw współpracujących z USA
3) klauzula największego uprzywilejowania. Polska tez miał ja podpisaną, ale została odebrana jako
odpowiedź na kształtowanie się bloku wschodniego.
Embargo początkowo dotyczyło artykułów zbrojeniowych, surowców i dóbr…
… w 1947 r.
Reparacje przyznano Polsce za pośrednictwem ZSRR, całe nieszczęście, bo nie za wiele zyskaliśmy. Towary z NRD
(akordeony, maszyny do szycia). ZSRR chciał umocnić NRD, bo stamtąd wiele korzyści wojskowych i zysków.
Polska bardzo aktywna w stosunkach międzynarodowych do 1949 r (ONZ i Agendy ONZ-u), zwłaszcza w
stosunkach ekonomicznych.
9) Położenie materialne ludności:
O stopie życia decyduje…
… był natomiast
za – władze były sprzeczne w tej kwestii. Polska była wyjątkiem, bo zachował się sektor indywidualny – chłopski,
który miał duży udział. Gomułka był za utrzymaniem prywatnego sektora i powolnej kolektywizacji.
7) Zmiany własnościowe w handlu wewnętrznym (47-49):
„Bitwa o handel”, podjęto zdecydowane działania w wojskowym stylu, dowodził Hilary Minc, wszystko w stylu
bitwy. Państwo przejęło w większości…
… finansowym (Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank
Światowy). Światowa Organizacja do spraw Odbudowy i Rozwoju GATT (org. zajmująca się handlem i taryfami
celnymi). Polska należała do tych org., ale pod wpływem nacisku ZSRR musiała się wycofać.
Początek integracji w Europie:
Benelux (porozumienie podpisano w Londynie, jeszcze w czasie wojny)
Rada Europy – zajmowała się raczej współpracą kulturową…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)