PODSTAWOWE ZASADY ORGANIZACJI NOWOŻYTNEJ ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ * Od idioty do idioty idzie sobie, panie złoty, papier. Wreszcie w męce, w wielkim pocie zwróci idiota idiocie papier. Konstanty Ildefons Gałczyński
* Cechy charakterystyczne działania nowoczesnej administracji wykształciły się w czasach monarchii absolutnych, w XVII i XVIII w, * Były następnie uzupełniane i rozwijane przez naukę administracji i prawa administracyjnego.
*Tak powstały zasady organizacji administracji publicznej. ZASADA RESORTOWOŚCI * Zasada resortowości - jedna z najważniejszych zasad, na której zaczęto opierać działania nowożytnej administracji publicznej - wykształcona we Francji Ludwika XIII i Ludwika XIV *Zgodnie z zasadą resortowości, wykonanie administracji państwa podzielono pomiędzy niezależne od siebie struktury organizacyjne - resorty. *Początkowo na ich czele organy kolegialne , od XIX wieku - jednoosobowo działający ministrowie. *Najważniejsze, najwcześniej wyodrębnione resorty:
- sprawy zagraniczne, - skarbowość, - wojskowość, - sprawy wewnętrzne, - wymiar sprawiedliwości. * Kolejny wyodrębniony resort: sprawy wyznaniowe i oświatowe. *Resort spraw wewnętrznych - odpowiedzialny za ogólną administrację państwa, podlegał postępującej specjalizacji - powstawały organy zarządzające wyodrębnionymi działami - pocztą, komunikacją, lasami, górnictwem, opieką społeczną itp.
*W resortach stopniowo kształtowały się swoiste metody i formy wykonywania administracji, związanych ze specyfiką prowadzonej działalności.
*Postępująca od XIX wieku rozbudowa struktur resortowych - tworzenie nowych organów obok już istniejących, prowadziła często do nadmiernego skomplikowania i zawisłości w obrębie aparatu centralnego, dublowania wielu czynności, a w rezultacie do sporów kompetencyjnych pomiędzy poszczególnymi organami państwa.
PRZECIWDZIAŁAĆ TEMU MIAŁO: *na szczeblu centralnym koordynowanie działań różnych resortów - np., za pośrednictwem kolegialnej rady ministrów, *natomiast w terenie: - zespalanie agend kilku ministrów w ręku jednego i tego samego pionu organizacyjnego (administracja zespolona), - tworzenie odrębnych pionów administracji, podporządkowanych hierarchicznie poszczególnym ministrom (administracja niezespolona, administracja specjalna). *Zasada zespolenia pozwalała zmniejszać ujemne skutki skrajnej resortowości. * Zasada specjalizacji prowadziła do silniejszego związania pionów administracji specjalnej (wojskowej, wymiaru sprawiedliwości, wyznaniowej, szkolnej, gospodarczej, pocztowej itp.)
(…)
… w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Istniały osobne urzędy dla Korony Królestwa polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego o identycznych kompetencjach w ramach każdego z państw.
*Ministrami byli:
- kanclerz wielki koronny i kanclerz wielki litewski,
- podkanclerzy koronny i podkanclerzy litewski,
- marszałek wielki koronny marszałek wielki litewski,
- marszałek nadworny koronny i marszałek nadworny litewski,
- podskarbi wielki koronny i podskarbi wielki litewski.
Z racji sprawowanego urzędu wchodzili oni do Senatu.
*Ministrami byli także:
- hetman wielki koronny i hetman wielki litewski,
- hetman polny koronny, hetman polny litewski,
- podskarbi nadworny koronny i podskarbi nadworny litewski.
Kanclerz wielki koronny - kanclerz wielki litewski
*Urzędnik kierujący kancelarią monarchy oraz odpowiadający za politykę…
…, ale nie podwładny.
*Zakres kompetencji - identyczny jak kanclerza wielkiego.
(fot. Hugo Kołłątaj 1750-1812 podkanclerz od 1791)
Marszałek wielki koronny - marszałek wielki litewski
*Pierwszy „minister” w Koronie.
*Kompetencje zbliżone do współczesnego ministra spraw wewnętrznych, w tym m.in.:
- bezpieczeństwo osobiste monarchy,
- sąd marszałkowski,
- straż marszałka,
- ustanawiał i kontrolował ceny, nadzorował wagi i miary,
- przyjmował jako pierwszy zagraniczne poselstwa,
- zwoływał posiedzenia senatu, którym przewodniczył,
- w czasie bezkrólewia, organizował elekcje i dbał o jej spokojny przebieg.
(fot. Laski marszałkowskie - oznaka władzy marszałka, Łukasz Opaliński 1581-1654 Marszałek wielki koronny 1634-1650)
Marszałek nadworny koronny - marszałek nadworny litewski
*Zakres kompetencji:
- zastępca…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)