To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
2. Zarys działalności Komisji Edukacji Narodowej Chcąc dać obraz pracy i osiągnięć KEN w ciągu dwudziestu lat jej trwania (1773 - 1794) , trzeba uwzględnić różnorodność czynników, które przyspieszały lub opóźniały jej pracę. Okres ten, stojący w obliczu startu idei rewolucyjnej i jej rozkwitu, jeżeli chodzi o zagranicę, wewnątrz kraju nabrzmiały dynamiką wielkich wydarzeń politycznych i prób naprawy Rzeczypospolitej we wszystkich niemal dziedzinach życia, a zakończony Targowicą i ostatnim rozbiorem. Należy podzielić więc działalność Komisji na pewne etapy: Pierwszy okres, siedmioletni (1773 - 1780) zamknięty granicą upadku kodeksu A. Zamoyskiego, wypełnia praca Komisji około zbudowania zrębu nowego systemu szkolnictwa i zapewnienia mu dostatecznych podstaw materialnych. Zakończony w sejmie 1780 zwycięstwem reakcji, odrzucającej próby reform. Po trzech latach, przy poparciu króla, wywalczyła sobie Komisja na sejmie 1776 prawo zarządzania funduszem pojezuickim . Głównym kasjerem Komisji został Karol Lelewel . Po uzyskaniu prawa zarządzania funduszami Komisja stała się instytucją autonomiczną i samowystarczalną , co zapewniło jej swobodę poczynań. Komisja dokonała nowej organizacji szkolnictwa . Przyjęto zasadę trójstopniowości , opartą o podział stanowy, tworząc szkoły parafialne (przeznaczone dla dzieci rolników i rzemieślników) oraz powiatowe i wojewódzkie ; ostatnie ogniwo miały stanowić akademie . Szkoły powiatowe i wojewódzkie stanowiły szkoły większe i miały kształcić młodzież szlachecką - w latach 1774 - 1776 ukazuje się szereg przepisów regulujących tok nauczania i życia szkół . Są to: Przepis dla szkół parafialnych; Przepis na szkoły wojewódzkie; Porządek i układ nauk w szkołach wojewódzkich; Układ nauk w szkołach powiatowych; Przepisy dla rektorów, prefektów i dyrektorów; Przepisy dla nauczycieli względem raportów, które mają dawać prześwietnej KEN o naukach swoich klas; Przepisy pensjomistrzom i mistrzyniom dane. - program nauczania, rozszerzony do siedmiu klas , obejmował: obok nauki chrześcijańskiej moralność i prawo, historię z geografią, łacinę z językiem polskim, retorykę i poetykę, szereg nowych przedmiotów - historia naturalna z botaniką i zoologią, fizyka, historia kunsztów i rzemiosł, matematyka i logika, higiena, wiadomości o rolnictwie, ogrodnictwie, języki obce (francuski i niemiecki). Program był więc wyraźnie unowocześniony, nie był jednak niegdzie w pełni realizowany i nie uzyskał aprobaty całej szlachty. Podjęta w 1774 roku wizytacja wykazała niedostateczny poziom nauczania, brak podręczników, niechęć profesorów do nowego systemu i wręcz podkopywanie powagi Komisji wśród społeczeństwa i młodzieży.
- w celu zaopatrzenia szkół w niezbędne podręczniki powołano 10 lutego 1775 Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych
(…)
… Czteroletni, znamionuje rozszerzeniem prac Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Do największych osiągnięć tego okresu należy przeprowadzenie reformy Akademii Krakowskiej przez Hugona Kołłątaja i Akademii Wileńskiej przez Marcina Poczobutta w latach 1777 - 1781. We wrześniu 1780 Kołłątaj, jako wizytator Akademii Krakowskiej, ogłosił z ramienia KEN dekret, że szkoły w Koronie przechodzą pod nadzór Szkoły…
… instytucji prywatnych, podporządkowanych wszakże KEN i kontrolowanych przez jej władze;
Trzeci okres (1788 - 1794) to lata powolnego rozpadu Komisji. Prace sejmu czteroletniego wciągają najwybitniejszych członków Komisji i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych w orbitę gorączkowej walki o zmianę ustroju. Podjęto na sejmie sprawę statutu szkolnego, który miał być włączony do projektu konstytucji. Pojawia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)