ZAJĘCIA V - KOMISJA EDUKACJI NARODOWEJ 1. Powstanie i zadania Komisji Głęboki wstrząs wywołany w całym narodzie przez pierwszy rozbiór Polski wzmógł głównie wśród postępowych magnatów, zbliżonych do Stanisława Augusta Poniatowskiego, dążenie do reformy. Wzmogło się przekonanie, że dla zabezpieczenia bytu politycznego kraju konieczne jest podniesienie nie tylko siły zbrojnej, ale także potencjału ekonomicznego, skonsolidowanie rozdartego konfliktami społeczeństwa oraz modernizacja życia publicznego. Dla poprawienia stanu ekonomicznego kraju zwolennicy reform starali się wprowadzić do polskiej produkcji szereg metod i organizacji pracy świata kapitalistycznego. Chodziło jednak tylko o takie metody, które można było pogodzić z panującym w Polsce feudalizmem.
F izjokratyzm twierdził, że podstawą bogactwa narodowego nie jest wcale przemysł ani handel, lecz przede wszystkim uprawa roli. Podniesienie na wyższy poziom produkcji rolnej uważali fizjokraci za jeden z najważniejszych obowiązków całego społeczeństwa. Cel ten chcieli osiągnąć przez rozwój wiedzy. Oświecony chłop, ich zdaniem, poprawi szybko własną sytuację materialną, wydobędzie się z przesądów i nałogów. Dlatego w każdej wsi należy zakładać szkółki ludowe i uczyć w nich oprócz pisania i czytania użytecznej wiedzy zawodowej. Pod wpływem haseł fizjokratyzmu zwolennicy reform w Polsce uważali wychowanie młodzieży za główne narzędzie walki o reformy. Domagali się objęcia nadzoru nad całym wychowaniem przez państwo.
Realizację wysuwanych projektów reform ułatwiło i przyspieszyło breve papieża Klemensa XIV z 1773 r., znoszące zakon jezuitów. Na wiadomość o decyzji papieża Stanisław August Poniatowski w dniu 14 pa ź dziernika 1773 powołał do życia Komisję Edukacji Narodowej . Była to pierwsza w Europie państwowa, świecka władza szkolna , powoływana przez parlament i przed nim odpowiedzialna, działająca zaś pod patronem panującego. Miała pewną niezależność prawno - administracyjną, a od 1776 również materialną.
Do przejęcia majątków pojezuickich, jako podstawy materialnej przyszłych szkół państwowych, powołano organy wykonawcze w postaci Komisji Rozdawniczej i Sądowniczej . W skład KEN weszło z inicjatywy króla ośmiu członków: dwóch dostojników duchownych, a mianowicie biskup wileński - Ignacy Massalski , który został pierwszym jej prezesem, i biskup płocki - Michał Poniatowski , oraz sześciu świeckich, wśród nich dwóch senatorów: Joachim Chrept o wicz , podkanclerzy litewski, i książę August Sułkowski , wojewoda gnieźnieński. Stan rycerski reprezentowali : Ignacy Potocki , pisarz Wielkiego Księstwa Litewskiego; Adam Kazimierz Czartoryski , generał ziem podolskich; Andrzej Zamoyski , były kanclerz koronny, oraz Antoni Poniński , starosta kopanicki. Sejm powołał pierwszych komisarzy na okres do 1780 z możliwością przedłużenia ich mandatów ba dalsze sześciolecie.
(…)
… Elementarnych. Ważnym osiągnięciem było zainteresowanie się organizacją i programami szkół parafialnych oraz rozciągnięcie opieki nad szkolnictwem prywatnym.
Drugi okres działalności Komisji (1780 - 1788), czyli do momentu podjęcia pracy przez Sejm Czteroletni, znamionuje rozszerzeniem prac Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Do największych osiągnięć tego okresu należy przeprowadzenie reformy Akademii…
…, którego założenia ideowe realizował w swoich dobrach;
- książę Adam Kazimierz Czartoryski, doświadczony w zakresie zagadnień pedagogicznych jako komendant Szkoły Rycerskiej, znany mecenas kultury o ambicjach naukowych, pisarskich. W KEN interesował się specjalnie Towarzystwem do Ksiąg Elementarnych oraz sprawą wychowania kobiet, której poświęcił swoje Listy o edukacji. Ponadto opracował do użytku młodzieży…
… do nowego systemu i wręcz podkopywanie powagi Komisji wśród społeczeństwa i młodzieży.
- w celu zaopatrzenia szkół w niezbędne podręczniki powołano 10 lutego 1775 Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych. Głównym jego zadaniem było przygotowanie książek elementarnych dla szkół o stopniu średnim i niższym.
- wielkim osiągnięciem Komisji było podjęcie reformy Akademii Krakowskiej w 1777 r. Krok ten zadecydował…
…. Prace sejmu czteroletniego wciągają najwybitniejszych członków Komisji i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych w orbitę gorączkowej walki o zmianę ustroju. Podjęto na sejmie sprawę statutu szkolnego, który miał być włączony do projektu konstytucji. Pojawia się plan stworzenia na miejsce Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych Departamentu Rządowego jako organu nadzorczego nad szkołami oraz powołania specjalnej…
… obywatelska, konieczność zakładania szkół dla rzemieślników i kupców, zarówno dla wygody obywateli, jak i dla dostarczenia zarobków głodującej ludności;
Antoni Popławski, O rozporządzeniu wydoskonaleniu edukacji obywatelskiej, trzy rodzaje edukacji: fizyczna, edukacja rozumu i edukacja moralna. Wychowanie moralne jest najważniejsze ze wszystkich; konieczność zharmonizowania procesu wychowania z atmosferą…
… nie tylko światli i uczeni, ale również obeznani ze szkołą i programami. Na pierwszych członków powołano eks- jezuitów: Jana Albertrandiego, Jana Jakukiewicza, Józefa Koblańskiego, Grzegorza Kniaziewicza; pijarów: Kazimierza Narbutta, Antoniego Popławskiego; duchownego świeckiego: Szczepana Hołłowczyca oraz dyrektora korpusu kadetów Chrystiana Pfleiderera. Sekretarzem został eks - jezuita Grzegorz Piramowicz…
…. Awangardowym przedmiotem nauczania w tym zakresie była we wszystkich szkołach nauka moralna, nazwana później nauką obyczajową. Ostrze jej wymierzone było zarówno w bigoterię, fanatyzm, nietolerancję szkół jezuickich, jak szowinizm, antyhumanitaryzm i ograniczoność poglądów, niezdyscyplinowanie społeczne i egoizm szlachty sarmackiej oraz zepsucie moralne magnaterii. Nauka ta prowadzona…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)