ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA PIERWIASTKAMI ŚLADOWYMI Pierwiastki chemiczne uruchamiane na skutek różnorodnej działalności człowieka podlegają różnym formom migracji i stopniowo częściowemu włączeniu w obieg przyrodniczy. Tak więc rozwój przemysłu, rolnictwa, transportu i górnictwa oddziałuje bezpośrednio na zmiany chemiczne produktów spożywczych, powietrza, wody i itd., decydujących o zdrowiu człowieka. Jednym z ważnych czynników stanowiących zagrożenie dla życia organizmów są pierwiastki śladowe. Pierwiastki, których wydobycie przekracza ich odkładanie we współczesnych utworach geologicznych stanowią potencjalne zagrożenie dla środowiska . Pierwiastki o dużym stopniu kumulacji stanowią szczególnie duże ryzyko zachowania równowagi chemicznej w biosferze. Szczególny rodzaj zanieczyszczenia środowiska powodują pierwiastki promieniotwórcze. Przechodzenie każdego z pierwiastków do wyższego ogniwa łańcucha pokarmowego podlega różnym specyficznym procesom. Przy osłabieniu działania barier biologicznych następuje nadmierna koncentracja, w wyniku której zachodzi stałe nagromadzanie się ich w ostatnim ogniwie łańcucha pokarmowego. Dla wszystkich pierwiastków, zwłaszcza metalicznych eksploatowanych przez człowieka i stosowanych w dalszych cyklach produkcyjnych różnych gałęzi przemysłu, można ustalić kolejność i proporcje przechodzenia poprzez poszczególne ekosystemy i łańcuch troficzny. Szkodliwość pierwiastków śladowych zanieczyszczających środowisko wynika w dużym stopniu z ich biochemicznych i biologicznych właściwości, od których zależą następujące zjawiska: 1. Podatność na bioakumulację: - ze środowiska wodnego, np. Hg, Cd, Pb, Cu, Zn, Sr, - z gleby, np. Cd, Zn, B, Sn, Cs, Rb. 2. Koncentracja w biolitach w wyniku procesów geologicznych , np. Ba, Be, Se, B, Sr, 3. Łatwa absorpcja z przewodu pokarmowego , np. Hg, Cd, I, Zn, B. 4. Przenikanie przez łożysko do zarodka , np. Cd, Hg, Pb, Zn. 5. Przenikanie przez barierę biologiczną krew-mózg , np. Hg, Pb, B, Al. 6. Tworzenie połączeń z sulfhydrylowymi grupami b iałek, np. Hg, Pb, Se, Cd. 7. Uszkadzanie budowy łańcucha kwasów nukleinowych , np. Cu, Zn, Cd, Hg, Ni. Pierwiastki podlegające akumulacji w miąższowych narządach wykazują na ogół większy stopień toksyczności od pierwiastków nagromadzanych w tkankach twardych oraz skórnych. Odkładanie pierwiastków nadmiernych (szczególnie ciężkich) jest swoistym działaniem ochronnym tak w roślinach jak i w organizmach zwierzęcych. Jednak czasem mogą być nagle uruchomione poprzez stres chemiczny lub psychiczny . Tolerancja ekosystemów na zmiany chemiczne
(…)
… a także
stanowią filtr ochronny zarówno dla składników migrujących do wód, jak i dla
pierwiastków łatwo lotnych.
Gleby ulegają zanieczyszczeniu pierwiastkami chemicznymi wskutek
opadania
pyłów atmosferycznych, spływu ścieków, wodnej migracji pierwiastków
ze zwałowisk odpadów stałych, zapylania z rozwiewania hałd lub
osadników przemysłowych oraz w wyniku stosowania nawozów
mineralnych i preparatów ochrony roślin, a także odpadów i ścieków do
użyźniania i wapnowania gleb.
Znaczącym źródłem pierwiastków śladowych w glebach, a szczególnie w ich
powierzchniowych poziomach są nawozy mineralne i środki ochrony roślin.
Procesy metylacji odgrywają doniosłą rolę w obiegu pierwiastków śladowych.
Najczęściej w glebach zachodzi metylacja As, Hg, Se, Sb, Sn, Pb a także
innych metali. Metylowane związki metali są na ogół łatwo lotne…
… filtr ochronny zarówno dla składników migrujących do wód, jak i dla
pierwiastków łatwo lotnych.
Gleby ulegają zanieczyszczeniu pierwiastkami chemicznymi wskutek
opadania
pyłów atmosferycznych, spływu ścieków, wodnej migracji pierwiastków
ze zwałowisk odpadów stałych, zapylania z rozwiewania hałd lub
osadników przemysłowych oraz w wyniku stosowania nawozów
mineralnych i preparatów ochrony roślin…
…) bardzo
niebezpieczne dla człowieka. Często spotykamy się z potęgowaniem
działania toksycznego jednej trucizny przy jednoczesnym wprowadzeniu
innej. Zjawisko to nosi nazwę synergizmu. Mogą go wykazywać
substancje o działaniu podobnym (morfina - skopolamina) lub różnym
(barbiturany - kofeina).
Składniki mineralne stanowią 4% wagi ciała ludzkiego z czego: tlen stanowi
60%, węgiel - 17%, wodór - 15%, azot - 3%, wapń - 2…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)