Kierunki wyjaśniające zależności między środowiskiem geograficznym a społeczeństwem
Środowisko przyrodnicze (naturalne) - całokształt składników przyrody.
Nieożywione (abiotyczne): wody, gleby, klimat, ukształtowanie powierzchni
Ożywione (biotyczne): świat roślinny i zwierzęcy
Środowisko geograficzne zespół warunków naturalnych, w których żyje i działa człowiek
INNA DEFINICJA: powierzchniowa powłoka Ziemi, w skład której wchodzą wzajemnie przenikające się warstwy litosfery, hydrosfery, atmosfery i biosfery
Nihilizm geograficzny Neguje istnienie zależności między środowiskiem geograficznym, a życiem społecznym (nie ma zależności między przyrodą, a człowiekiem)
Rozwinął się w ZSRR po rewolucji
Kierunek idealistyczny, sprzeczny z doświadczeniami
Nie znajduje uznania wśród obecnych geografów
Determinizm geograficzny Głosi absolutną zależność człowieka od położenia geograficznego
Czynnikiem decydującym o rozwoju gospodarczym, społecznym i kulturalnym jest środowisko geograficzne, a w szczególności klimat
Prekursorem tego kierunku był Monteskiusz ("Władza klimatu jest pierwszą władzą na świecie"). Twierdził, że najzdolniejsze ludy zamieszkują strefy umiarkowane i to one najlepiej nadają się do rządzenia światem (np. murzyni już nie) Amazonia (wilgotność ok. 100%, temperatura ok. 30 stopni Celsjusza, klimat trudny nawet dla tubylców). Żyją tam głównie plemiona prymitywne. W Afryce niemal identyczna sytuacja ma miejsce z Pigmejami. Natomiast Singapur, leżący na tej samej wysokości (w tej samej linii), jest wysoko rozwinięty (nowoczesny przemysł, znaczący port, pracowita ludność). Geopolityka (na gruncie determinizmu Zależność wydarzeń politycznych od położenia kraju
Terytorialny rozwój państwa kosztem innych państw jest zjawiskiem naturalnym
Pogląd ten głosili głównie Niemcy ( Drang nach Osten , Lebensraum )
Wojna i kolonializm koniecznością
W Europie głównie przemysł, zaplecze surowcowe miało znajdować się w Afryce.
Posybilizm geograficzny Powstał we Francji
Kierunek pośredni. Zakłada równowagę, współzależność i wzajemne oddziaływanie przyrody i człowieka (dominantę stanowi człowiek, on ma ostatnie słowo).
Obecnie pogląd powszechnie akceptowany
Przyroda nie determinuje działań człowieka, ale stwarza różne możliwe kierunki rozwoju. Przykład: Niemcy, Polska, Białoruś: Podobny, umiarkowany klimat Niemcy w światowej czołówce gospodarczej, Polska jest krajem rozwiniętym, a Białoruś… Białoruś jest Białorusią.
(…)
….
Wpływ środowiska geograficznego na człowieka
Np. choroba górska (powyżej 8000 m.n.p.m. ) - obrzęk płuc, mózgu, zaburzenia snu i trawienia
Stolica Boliwii (La Pas) położona jest na ok. 3000 m.n.p.m., nie ma tam pożarów, bo na tej wysokości jest za mało tlenu.
Halny
Halny to ciepły, suchy i porywisty wiatr. Temperatura powietrza o ok. 10 stopni Celsjusza wyższa niż po drugiej stronie gór…
… (cały rok "czynny"). Wołka już tylko 200 dni, a azjatycki Jenisej tylko 100 dni.
Ekumena - obszary zamieszkałe
Anekumena - obszary niezamieszkałe (pustynie, bieguny)
Rzeźba terenu
Góry utrudniają i podrażają budowę dróg (np. tunele w Austrii czy Włoszech). Ponadto góry nie sprzyjają również rolnictwu. Są jednak atrakcyjne turystycznie.
Woda
Ok. 71% powierzchni Ziemi to oceany, a tylko 3% to woda słodka.
Ubikwitety - dobra wszechobecne, występujące powszechnie, niewyczerpalne (np. powietrze)
55% - 60% masy ciała człowieka to woda.
Podsumowanie
Dogodne warunki w zakresie klimatu, gleb, ukształtowania terenu oraz łatwy dostęp do surowców ułatwiają gospodarowanie.
Niekorzystne warunki przyrodnicze opóźniają procesy rozwoju.
Np. Egipt - kiedyś pustynie chroniły od wrogów, teraz są barierą…
… wartości użytkowych terenom zdewastowanym i zdegradowanym.
Dygresja: Jezioro Aralskie wysycha, a m.in. w Chinach terasuje się stoki pod uprawę ryżu.
Największy wpływ ma człowiek na świat roślin i zwierząt, często negatywny.
Australia
opuncja - błyskawicznie się rozrastała, nie dało się jej opanować. Dopiero sprowadzone motyle powstrzymały jej wzrost.
króliki - sprowadzenie ich okazało…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)