Rozdział I.
Warstwa a klasa społeczna. Podstawowe pojęcia.
Warstwa społeczna, termin różnie definiowany we współczesnej socjologii, używany głównie przy opisie struktury społecznej i zróżnicowania społecznego. Najczęściej za warstwę społeczną uważa się grupę osób odróżniającą się od innych grup stanem posiadania, wspólnotą warunków środowiskowych, stylem życia, obyczajów, wzorów kulturowych itp. kryteriów zarówno istniejących obiektywnie, jak i urojonych. W tym ujęciu wyróżnia się np. warstwę chłopską, warstwę drobnomieszczańską itp.
Warstwa społeczna jest ujmowana również - szczególnie na gruncie socjologii marksistowskiej - jako podgrupa lub odłam w ramach danej klasy społecznej, mająca zarówno cechy wspólne z daną klasą, jak i cechy swoiste, np. wielka, średnia, drobna burżuazja.
Za warstwy społeczne uważa się również grupy społeczno-zawodowe, charakteryzujące się swoistym miejscem i funkcjami w społecznym podziale pracy, zbliżonym charakterem pracy, swoistym stylem życia, zajmowaną pozycją społeczną np. warstwa inteligencji, warstwa urzędnicza, warstwa rządząca.
Klasa społeczna, pojęcie socjologiczne funkcjonujące głównie na gruncie socjologii marksistowskiej oznaczające, wg definicji grupy ludzi różniące się między sobą miejscem zajmowanym w historycznie określonym systemie produkcji społecznej, stosunkiem (przeważnie usankcjonowanym i ustalonym przez prawo) do ośrodków produkcji, rolą w społecznej organizacji pracy i - co za tym idzie - sposobem otrzymywania i rozmiarami tej części bogactwa społecznego, którą rozporządzają. Stosunek do środków produkcji, tzn. posiadanie lub nieposiadanie środków produkcji, miał zasadnicze znaczenie dla wyznaczenia granicy dzielącej społeczeństwo na dwie antagonistyczne klasy podstawowe w danej formacji ustrojowej. W niewolnictwie takimi klasami społecznymi są właściciele niewolników i niewolnicy, w feudalizmie panowie feudalni i chłopi, w kapitalizmie burżuazja i proletariat. Obok klas podstawowych występują klasy niepodstawowe i warstwy społeczne, które mają swoiste cechy i interesy pozwalające wyodrębnić je jako samodzielne zbiorowości ludzkie.
Rozdział II.
Podział społeczeństwa przez różne szkoły socjologiczne z punktu widzenia różnych kryteriów.
Orientacja ekonomiczna obejmuje trzy rodzaje stanowisk teoretycznych wyjaśniających zjawisko klas społecznych:
stanowisko „ogólne” stanowisko marksistowskie stanowisko Maxa Webera
Stanowisko „ogólne” stanowisko to ujmuje klasy społeczne jako wytwór stosunków gospodarczych i sposobów produkcji, jakie rozwinęły się w okresie industrializmu w Europie. Źródła klasowego podziału są to określane w sposób bardzo ogólny i wieloznaczny. Przedstawiciele tego stanowiska wyróżniali dwie klasy : produkcyjna i nieprodukcyjną. Do klasy produkcyjnej, użyteczne społecznie należą przedsiębiorcy, robotnicy, rolnicy. Są to 3 kategorie, które wytwarzają dobra i usługi, produkują , tworzą dochód narodowy. Do klasy nieprodukcyjnej należą ci wszyscy, którzy nie produkują, nie wytwarzają, ale żyją z cudzej pracy. W tym ujęciu nie posiadanie środków produkcji, nie własność, ale sposób jej użytkowania i tworzenia dóbr i usług klasyfikuje jednostki i kategorie ludzi w społeczeństwie do jednej z tych klas głównych.
(…)
…. Klasy społeczne są w tych analizach ujęte bardzo ogólnie w kategoriach grup społeczno-zawodowych, udziału we władzy, rodzaju i poziomu kwalifikacji.
Stanowisko marksistowskie. Według Karola Marksa społeczeństwa ludzkie, poza okresem wspólnoty pierwotnej , były społeczeństwami klasowymi. Podział na klasy wytworzył się wraz z rozwojem techniki wytwórczej i podziałem pracy oraz prywatnej własności środków…
… prestiżem przyznanym osobom zajmującym dany rodzaj pozycji. Ludziom zawsze towarzyszyła refleksja nad przyczynami różnic pomiędzy poszczególnymi jednostkami, grupami, zbiorowościami . Arystoteles dwa tysiące lat temu podzielił ludzi na trzy grupy: bogatych, biednych, zajmujących miejsce pośrodku. W wiele lat później Karol Marks wyodrębnił klasę robotnicza (proletariat), klasę kapitalistów (burżuazje…
…), oraz inne pośrednie grupy, np. inteligencje. Inny podział sformułował Adam Smith wyodrębniając tych, którzy żyją z ziemi uprawnej, tych którzy żyją z plac w przemyśle i tych, którzy czerpią korzyści finansowe z handlu. Najprostszego podziału dokonał Thornstein Veblen dzieląc ludzi na klasę pracujących i klasę próżniaczą. Wszystkie te podziały sugerują ze najważniejszym kryterium służącym do wyodrębnienia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)