Szamanistyczny obraz kosmosu.
nacechowany jest rozbudowaną symboliką obrazową i numeryczną, której źródłem są zjawiska otoczenia, krajobraz, sklepienie niebieskie, zwierzęta i rośliny.
halucynacyjne wglądy w funkcjonowanie własnego ciała i znajomość anatomii nadają kosmosowi charakter żywego organizmu, będącego całością złożoną ze zróżnicowanych części
przekonanie, że rzeczywistość jest dwudzielna: obserwowalna zewnętrzna i niewidzialna rzeczywistość wewnętrzna lub zaświatowa. każdy element świata ma swoją ukrytą, nie poznaną stronę, którą operować może tylko szaman. szaman jest mistrzem światów, potrafi poruszać się między duchami i ludźmi. jest to doktryna przenikania się światów: rzeczywistość widzialna jest zwykle dalekim odbiciem niewidzialnej, z czego niewidzialna jest prawdziwsza, gdyż jest światem pozaczasowej stałości.
światy nakładają się na siebie za pośrednictwem zwierząt: istoty z tamtego świata chętnie przybierają postać kajmana, jaguara, anakondy, sępa. rozpoznać je mogą tylko szamani i tylko oni mogą je umieścić w rozbudowanej hierarchii.
wierzenia czukockie: każdy przedmiot może działać po swej woli i ma własną krainę rodzinną. nawet zjawiska abstrakcyjne (głód, sen), mają swoich "właścicieli", zarządców dusz, by ustalać z nimi ilość wcielanych dusz. Stwórca Tenamtongyn, Najwyższa Istota, jest rodzajem takiej duszy wszechświata.
symbolika zwierciadlanego odbicia - inwersji
wszystko w świecie duchów jest niezwykłe, do góry nogami. duchy widzą do wewnątrz, jedzą odchody i skrzepy krwi, piją ropę z ran, śpią w dzień, działają w nocy, mają serce po prawej stronie, jedną mogę, rękę i oko itd. stare i chore renifery składane w ofierze zmieniają się w młode i piękne zwierzęta. przedmioty wysyłane na tamten świat należy połamać, uszkodzić. drzewo kosmiczne rośnie do góry nogami. "tak" znaczy "nie" i odwrotnie i tak też należy przemawiać do duchów.
przykład:
indonezyjska historia wkroczenia Tato Pondanga do tamtego świata
Tato Pondang cierpiał po utracie córki, pewnego dnia jakiś obcy zaproponował, że zabierze go do krainy śmierci. Polał mu głowę wodą 3 razy, obrócił 3 razy w lewo i kazał wyjść tyłem poza zagrodę. Tak Tato stał się niewidzialny dla żywych. Po spotkaniu z córką powrócił na ziemię, ale miał dar widzenia organów wewnętrznych. Było to dla niego męczące i chciał powrócić do poprzedniego stanu, więc jego przewodnik kazał mu stanąć na szczycie schodów domu, zarżnął nad jego głową białą kurę tak, aby krew oblała twarz Tato Pondanga. Później obrócił go 3 razy w prawo i wypchnął tyłem z podwórka domu. Tak Tato Pondang znów stał się zwykłym człowiekiem.
(…)
… religijnej- jako kręgosłup praprzodka).
- to droga przenosząca do innego świata, pomost między różnymi sferami rzeczywistości (symbole: drabina, sznur, łuk tęczy, Droga Mleczna, promienie Słońca)
- jedynie szamani mogą się na nie wspiąć, gdyż to oś istniejąca w wymiarze duchowym, przeznaczona dla wędrówek dla duchów zmarłych.
najczęstszą formą osi kosmicznej jest Drzewo Kosmiczne - gigantyczne drzewo…
… tych, którzy bezprawni próbowali się wedrzeć do zaświatów, poddają także zmarłych próbom kwalifikującym i kierują ich na właściwą drogę.
ten etap bywa też przedstawiany jako wąski most (łuk tęczy, most strzał, przedsionek, tunel, brama, labirynt, Droga Mleczna, otwór w centrum nieba itd.). w symb. antropologicznej jest to punkt skurczenia się świadomości, powrót do stanu embrionalnego.
świat, w którym porusza…
… przez "obcych" i dzikie okolice symbolicznie odpowiadające zaświatom. jest to zasada koncentrycznej symetrii.
- poza tym świat jest grą czterech sił odpowiadających 4 stronom świata, organizowanym przez centrum /szczególnie silnie akcentowane w kosmogoniach indiańskich/
szaman znajduje się w swoistym polu sił i musi umieć poruszać się tak, by wszyscy panowie stron świata byli usatysfakcjonowani.
przykład:
Sekulpowie, zachodnia Syberia
Elementy świata
Niebo Nun
Kraina Zmarłych Lattaryt Tetty
strony świata:
wschód, południe, lewa strona
zachód, północ, prawa strona
gł. bóstwo męskie:
Num "Niebo" i Ija
Kyzy "Demon" i Kyzy ija
ciało niebieskie:
Słońce Czely
Księżyc Irii(t)
światłość
ciemność
płeć:
kobieta
mężczyzna
życie
śmierć
zwierzęta symboliczne:
renifer, wilk, kruk, motyl
niedźwiedź/mamut, wydra, kret…
… i przyjemniejsze, zwierzyna łatwiejsza do złowienia, więcej zabaw, świąt itd.
- w myśl zasady odwrotności, kiedy na dole jest zima, tam panuje lato, miejsce nocy najmuje dzień itd.
dla ludów syberyjskich niebo ma kształt czumu (wg wp: czum, przenośny, stożkowy namiot ze skóry lub płótna o okrągłej lub owalnej podstawie;), jego dymnik czyli ujście stanowi zwykle Gwiazda Polarna. Można się przez nie dostać…
… (m.in. woreczek z żużlem z ogniska domowego, który ma stać się płonącymi węglami)
kolejny poziom: kraina zmarłych, w której mieszkają przodkowie ludzi. odpowiednikiem Podziemi i ich Drzewa Kosmicznego - modrzewia jest czasami podwodna kraina zmarłych, do której schodzi się po drzewie czeremchy. od tego świata oddziela go zwykle trudna do pokonania przeszkoda, np. podziemna rzeka. Reny rzucają…
… się w snach krewnym i przemawiać przez trzaski iskry z ogniska domowego. najstarsi, a zwłaszcza szamani zwykli, umierając, porywają ze sobą inne dusze krewnych czy domowników. uczestnicząc w wielu łowach, pogrzebach czy zabójstwach stają się nieczyści. z biegiem czasu takie dusze mogą się przekształcić w złe duchy i schodzą niżej do podziemi.
- coraz niższe poziomy krainy zmarłych- coraz zimnej. zamieszkują…
…, a także sfery sacrum i profanum.
GÓRNY ŚWIAT (Niebieska Wioska, Niebo)
ma budowę sferyczną. od 3 do 99 poziomów, najczęściej wymienianymi liczbami jest 7, 9 i 12 sfer
najwyższa sfera utożsamiana z siedzibą Najwyższej Istoty ("duszy kosmosu", "gospodarza wszechświata"), noszącej imię będące synonimem nieba
- bóg nieba mieszka w "kryształowym zamku" będącym symbolem bezczasowości i doskonałości
- sfera…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)