Sceptycyzm pirroński i sceptycyzm akademicki
Moralny sceptycyzm Pirrona i pirronizm
Pirron urodził się między 365 a 360 rokiem przed Chrystusem w Elidzie. Uczęszczał na wykłady nauczycieli szkół sokratycznych, zwłaszcza szkoły megarejskiej. Później został uczniem Anaksarchosa z Abdery, który zapoznał go z nauką Demokryta. Wraz z Anaksarchosem wziął udział w wyprawie Aleksandra na Wschód. Około 323 roku wrócił do Elidy, gdzie z powodzeniem głosił swoją filozofię. Zmarł między 275 a 270 rokiem przed naszą erą. Niczego nie napisał, ale jego uczeń, Tymon, spisał nauki swojego mistrza.
Pirron głosił swoje nauki od roku 323, zanim jeszcze Epikur i Zenon założyli w Atenach swoje szkoły. Nie założył szkoły w sensie ścisłym, nie zgromadził wokół siebie uczniów i nie utrwalał na piśmie swojej nauki. Chciał iść za Sokratesem w tym, by swoim słowem i życiem przekazać najbardziej autentyczne przesłanie mądrości filozoficznej. Uczniowie Pirrona byli bardziej wielbicielami i naśladowcami, niż tradycyjnymi uczniami. Garnęli się do niego, gdyż proponował im nowy model życia, dowodzący, że mimo tragicznych wydarzeń, wstrząsających tamtą epoką oraz zawalenia się dawnej skali wartości etyczno-politycznych, można było osiągnąć szczęście i spokój ducha, nawet jeśli się uważało, że nie da się zbudować nowej skali wartości. Oryginalność pirronizmu w stosunku do pozostałych szkół epoki hellenistycznej polega więc na przekonaniu, że można żyć życiem szczęśliwym bez prawdy i bez wartości (pojmowanych według ówczesnych wzorców). Rozważając specyficzność nauki Pirrona, należy zwrócić uwagę na:
ściśle określony moment historyczny, w którym dojrzewała myśl Pirrona;
jego zetknięcie się z mądrością Wschodu;
greckie nurty filozoficzne, od których Pirron przejął narzędzia pojęciowe potrzebne do sformułowania jego myśli;
Wyjaśnione już zostało, jak wielkie znaczenie miała dla Greków wyprawa Aleksandra na Wschód. Spośród wszystkich założycieli nowych szkół, Pirron w sposób najbardziej bezpośredni przeżył moment przełomu w duchowym życiu starożytności, gdyż osobiście brał udział w tej wyprawie. Tak, jak ta wyprawa była momentem przełomowym, tak przełomowa jest filozofia Pirrona. Buduje się ona wtedy, gdy świadomość gubi jedne prawdy, a nie potrafi jeszcze znaleźć innych.
Podczas wyprawy na Wschód, zetknął się Pirron z gymnosofistami, mędrcami indyjskimi, którzy prowadzili życie typu monastycznego, skierowane całkowicie na przezwyciężenie ludzkich potrzeb, praktykowanie wyrzeczenia się rzeczy i dążenie do osiągnięcia stanu niewrażliwości.
Powyższe wydarzenia wpłynęły na powstanie u Pirrona nowej wizji życia na poziomie intuicji emocjonalnej. Aparatury pojęciowej do sformułowania tej intuicji dostarczyli filozofowi atomiści i megarejczycy. Wydaje się, że już Anaksarchos głosił tezy o posmaku sceptycznym.
(…)
… wyniki „drugiego żeglowania”, by uzasadnić swoje systemy „fizycznie”. Pirron jest bardziej radykalny - odrzuca nie tylko wyniki „drugiego żeglowania”, ale i wyniki „pierwszego żeglowania”, czyli filozofii przyrody - neguje zarówno „fizykę”, jak i „metafizykę”, neguje każdą formę ontologii. Droga ontologii prowadzi od zjawisk do bytu, Pirron - przeciwnie - cofa się od bytu do zjawisk. Wraz z likwidacją…
… afazję. Afazja ta nie polega na milczeniu, ale na powstrzymaniu się od sądów dotyczących natury lub bytu rzeczy. Oderwanie się od rzeczy, do którego prowadzi afazja, pociąga za sobą brak wzburzeń, ataraksję. Wreszcie powinien dojść sceptyk do apatii, niewrażliwości, nieodczuwania. Celem zaś całej filozofii Pirrona jest urzeczywistnienie owej „natury tego, co boskie i dobre” poprzez całkowite ogołocenie…
… (katorthomata).
Podobno Arkezylaos wraz z egzoterycznym sceptycyzmem głosił ezoteryczny dogmatyzm (to jest: w gronie swoich uczniów). Większość autorów nie daje temu wiary, a ci, którzy wierzą w taką postawę Arkezylaosa (Cyceron) nie są w stanie swojej tezy uzasadnić.
Sceptycyzm Arkezylaosa, w przeciwieństwie do sceptycyzmu Pirrona, idzie w kierunku dialektycznym. Filozof, zbijając argumenty szkoły stoickiej…
…. Podziwiano go, jako człowieka o wielkiej kulturze filozoficznej. Zmarł w roku 129.
Karneades poszedł za Arkezylaosem w polemice antystoickiej. Można powiedzieć, że po usunięciu jej z nauk Karneadesa nie pozostałoby właściwie nic. W stoicyzmie krytykował wszystko: od logiki, przez fizykę, aż po etykę.
Przede wszystkim, skrytykował Karneades stoickie kryterium prawdy - według niego kryterium prawdy w ogóle…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)