David Riesman, Samotny tłum, Rozdz.: Typy charakteru społeczeństwa
Tematem książki jest społeczny charakter i jego odmiany oraz to, w jaki sposób pewne typy społeczne przejawiają się w pracy, zabawie, polityce i wychowaniu. Jak pewien typ XIX - wiecznego Amerykanina zostaje wypierany przez typ innego rodzaju. Dlaczego ta zmiana nastąpiła, jak przebiegła i jakie ma skutki.
„charakter społeczny” - to ten element charakteru, który stanowi wspólną cechę jednostek przynależnych do znaczących grup społecznych. Zespół cech będący wytworem grupowych doświadczeń, charakter klas, grup, regionów, narodów. Podstawą jest założenie, że coś takiego jak „charakter społeczny istnieje.
Charakter i społeczeństwo
Jaka zależność łączy społeczny charakter i dane społeczeństwo?
Badania Erika E. Eriksona: studium o systemie wychowania Indian Yurok: „systemy wychowania dzieci (…) są nieświadomymi próbami ukształtowania (…) postawy optymalnego zachowania w danych warunkach”
E. Fromm: charakter (społeczny) niezbędny do dobrego funkcjonowania społeczeństwa - obiektywna konieczność
Związek ten tkwi w sposobie, w jakim społeczeństwo zapewnia pewien stopień przystosowania działaniom swych członków- „mechanizm przystosowania” - wytworzony w dziecku, później albo umocniony albo rozchwiany.
Pojęcie „mechanizm społ.” stosuje wymiennie z terminem „społeczny charakter”, mimo, że pierwsze pojęcie nie wyczerpuje treści drugiego, to jest jego istotna częścią.
W dziejach cywilizacji nastąpiły 2 rewolucje:
obejmuje Renesans, Reformację, Kontrreformację, rewolucję przemysłową i polityczne przewroty XVII, XVIII i XIX w. - wytworzyła tradycyjne formy życia oparte na rodzinie i klanie
druga rewolucja, która dzieje się teraz: w najbardziej rozwiniętych krajach poprzednia „rewolucja”/przemiana ustępuję kolejnej, są to przekształcenia towarzyszące przejęciu od epoki produkcji do epoki konsumpcji
Następnie Riesman sięga po pojęcia i teorie związane ze statystyką wg. których krzywa wzrostu ludzkości przyjmuje kształt litery „S”. Dół tej litery oznacza XVII - społeczeństwo o „wysokim potencjale wzrostu” (szybkim przyroście), kolejny etap to „etap przejściowego wzrostu ludności” a następnie „wstępny spadek ludności” - górna krawędź „S”. :P Społeczeństwo odpowiadające fazie wysokiego potencjału wzrostu kształtuje u swych typowych przedstawicieli społeczny charakter, którego funkcję przystosowawczą zapewnia ich dążność do przestrzegania tradycji. Nazywa ich „ludźmi sterowanymi tradycją” a społeczeństwo „społeczeństwem sterowanych tradycją” np. Indianie.
(…)
…, aby to kontrolować „wynaleziono” ludożerstwo, wojny, ofiary z ludzi, praktykowano dzieciobójstwo
- krótka średnia życia
- przewaga młodych roczników
- pokolenie wypiera kolejne pokolenie bardzo szybko
- nieuchronny związek stosunku ludność-obszar
- sterowność tradycyjna - drobiazgowe i sztywne formy dotyczące układów życiowych (obrządki itd.)
- praktycznie brak dążności do wprowadzania nowych rozwiązań
- rola jednostki, jednostka (indywiduum) tylko w roli o dodatnim dla społeczeństwa znaczeni np. szaman, czarownik
- struktura charakteru: przystosowana - w zgodzie ze społecznymi instytucjami
- powolne zmiany (w historii Zachodu będzie to okres średniowiecza)
Inni badacze nazywają tę grupę „społeczeństwem pierwotnym”, „społeczeństwem statusu”, „Gemeinschaft”
2. Przejściowy wzrost ludności - wewnątrzsterowność
-wg…
…
- nieustająca ekspansja wewnętrzna i zewnętrzna (kolonizacje, imperializm)
- ludzie potrafiący żyć bez nakazów tradycji - wewnątrzsterowni
- obejmuje wiele typów ( np. inaczej wyglądało to w krajach katolickich, inaczej protestanckich)
- szeroki wachlarz celów - ale nadal celów wzajemnie zależnych i determinujących jednostkę nieodwracalnie
- rozbicie, zwielokrotnienie tradycji
- nowy mechanizm: „psychiczny…
… jednostką, lecz częścią szerszego społecznego środowiska, Pod tym względem osobowość zewnątrzsterowna przypomina osobowość sterowaną tradycją obie, bowiem żyją w środowisku złożonym z grup i obu brak samodzielności, jaką posiadają wewnątrzsterowni.
Krańcowo odmienna jest natura tych grup. Osobowość zewnątrzserowną cechuje kosmopolityzm - znika granica miedzy tym, co obce i znane - tak wyraźna…
… między kulturową bezdomnością a przyswojeniem wartości kultury zewnątrzsterownej.
Ciągle faktem pozostaje rozziew między strukturą charakteru (społeczeństwa obfitości) a rzeczywistymi możliwościami struktur gospodarczych. Na koniec stwierdza, że narkotykiem dzisiejszych czasów jest pesymizm - niebezpieczne alibi. On wierzy w obfitość dla wszystkich:
„W głębi ducha sądzę, że rację miał „fantasta” Godwin…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)