Ruch socjalistyczny w okresie międzywojennym
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę ruch socjalistyczny nie był jeszcze zjednoczony organizacyjnie, chociaż PPS, PPSD i PPS zaboru pruskiego działały jako jedna siła polityczna. Na kongresie w 1919 r. nastąpiło ich zjednoczenie, a zjednoczona partia przyjęła nazwę PPS. Przedstawiciele partii weszli początkowo do rad delegatów robotniczych, a następnie wycofali swoich delegatów.
PPS prowadziła działalność parlamentarną. Na kongresie w 1920 r. został przyjęty nowy program, wysuwający postulat rządu robotniczo-chłopskiego, częściowego uspołecznienia przemysłu, szerokiej reformy rolnej, demokratycznego ustroju parlamentarnego, z przewagą klasy robotniczej w życiu politycznym państwa. Czołowymi działaczami zjednoczonej PPS byli: Tadeusz Arciszewski, Norbert Barlicki, Ignacy Daszyński, Stanisław Dubois, Herman Lieberman, Mieczysław Niedziałkowski, Kazimierz Pużak, Zygmunt Żuławski.
PPS poparła przewrót majowy Piłsudskiego w 1926 r., lecz w pół roku później przeszła do opozycji. Zwolennicy Piłsudskiego (R. Jaworowski) dokonali w 1928 r. kolejnego rozłamu w PPS, tworząc PPS-dawną Frakcję Rewolucyjną.
W 1929 r. PPS oraz inne partie opozycyjne wobec sanacji zawarły porozumienie zwane Centrolewem. PPS była jego główną siłą. Kilku przywódców PPS więziono w Brześciu nad Bugiem i skazano w procesie brzeskim. Od połowy lat trzydziestych miały miejsce próby współdziałania z KPP w jednolitym froncie skierowanym przeciwko rządom sanacji i postępowi faszyzmu w Europie, podjęto próby współpracy ze Stronnictwem Ludowym i lewicą sanacyjną. Czołowi działacze lewicowi: Barlicki, Dubois, Próchnik, przyczynili się do tego, że kongresy w 1934 i 1937 r. zaakceptowały ideę proletariatu. W kierownictwie partii przeważali jednak umiarkowani działacze: Pużak, Zaręba, Arciszewski, Żuławski. Najwyższymi organami partii były Rada Naczelna i Centralny Komitet Wykonawczy. Głównym organem prasowym - „Robotnik”
Partia kierowała Organizacją Młodzieżową Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Pod ideowym kierownictwem PPS pozostawały: Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus”, Czerwone Harcerstwo, liczne związki zawodowe i organizacje spółdzielcze.
Socjalistycznymi można nazywać takie rodzaje poglądów, w których najważniejszą wartością było wyzwolenie ludzkości (społeczeństwa) od wyzysku i ucisku przez samodzielną aktywność proletariatu. Myśl socjalistyczna kojarzona jest powszechnie z PPS. I rzeczywiście - organizacja dominowała w ruchu socjalistycznym. Socjaliści polscy generalnie byli wyznawcami postępu, nauki, nacjonalizmu i determinizmu. Sądzono, że rozwój społeczeństw jest jednokierunkowy i zmierza nieuchronnie do pozytywnych przekształceń form i treści społecznych.
Założenia o pozytywnej roli walki klas społecznych uznawały też inne partie - np.
(…)
… - np. Narodowa Partia Robotnicza w swoim programie z 1921 r., podporządkowując ją jednak interesom ogólnopaństwowym.
W socjalistycznym sposobie myślenia państwo zawsze było podporządkowane interesom proletariatu. Było ono też określane jako narzędzie ucisku klasowego. Mówiono, że realizuje interesy klas posiadających. Jednak w obliczu zagrożenia zewnętrznego PPS prowadziła politykę propaństwową…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)