Procesy narodowowyzwoleńcze i państwowotwórcze w Europie 1804-1912 : Belgia, Grecja, Serbia, Bułgaria, Rumunia, Albania.
Grecja Przyczyny: silna pozycja kościoła prawosławnego, wysoka pozycja greków w Turcji, zwłaszcza w handlu i urzędach państwowych, tajne stowarzyszenia Heterie, organizacje filohelleńskie - poparcie międzynarodowe.
Przebieg: 1821 uderzenie Ypsilantisa dowódcy carskiego, na Mołdawię, w celu wzniecenia powstania, brak poparcia cara i miejscowych Rumunów = klęska.
Powstanie w Morei na Peloponezie, Zgromadzenie Narodowe uchwala niepodległość (15 I 1822) interwencja Ibrahima Paszy z Egiptu, protokół petersburski (1826) mocarstwa (oprócz Austrii i Prus) żądają autonomii dla Grecji, klęska floty tur.-egip. pod Navarino (20 X 1827),
Wojna ros. -tur. zdobycie Adrianopola i pokój dający duże wpływy Rosji, Anglia I Francja usuwają wojska tur egip z Grecji (1828), (22 III 1829) określenie granic Grecji i jej statusu, akceptacja przez Turcję. 1832 narzucenie króla Ottona Bawarskiego. 1843 powstanie na Krecie i innych terytoriach pozostawionych pod władzą Turcji - nieudane.
Belgia. Przyczyny powstania: duże różnice pomiędzy narodem belgijskim, a holenderskim złączonych w królestwie Niderlandów ( bel. - katolicy, jez. francuski i flamandzki, większa rola rolnictwa zwłaszcza w Walonii), dyskryminacja podatkowa, religijna, gospodarcza, polityczna (nieproporcjonalny podział głosów w Stanach Generalnych), autorytaryzm Wilhelma I.
Przebieg: Wystawiana 25 VIII 1830 r. opera Aubera Niema z Portici, wieści o rew. We Francji poderwały Belgów do powstania antyrządowego, interwencja Wilhelma I, udana obrona Brukseli przez powstańców (23-24 IX), utworzenie rządu tymczasowego, Kongres Narodowy uchwala niepodległość (18 XI). Konferencja londyńska mocarstw akceptuje to, ustala grancie Belgii i przyznaje jej wieczystą neutralność. Nie zgadza się na syna Ludwika Filipa jako kandydata do tronu, akceptuje Leopolda Sachsen Coburg Gotha. Mocarstwa namawiają Wilhelma do akceptacji tego rozwiązania, brak zgody, dwukrotna interwencja (VIII 1831 i XII 1832) dwukrotnie wyparta przez Francuzów.
Ostatecznie przyznano Belgii tylko zamieszkaną przez Walonów część Luksemburga, bez Limburgii. Wilhelm I zaakceptował istnienie Belgii dopiero w 1839.
Serbia. Przyczyny: jeden z najlepiej rozwiniętych narodów słowiańskich pod władzą turecką, szerokie kontakty z zachodem, stałe poparcie Rosji.
Przebieg: 1804 powstanie Jerzego Karadżordże, 1806 autonomia dla Serbii, potwierdzona pokojem bukaresztańskim 1812, złamana 1813, IV 1815 powstanie Miklosza Obrenowicza, układ o ograniczonej autonomii Ks Serbskiego (1816), pełna autonomia pokojem akermańskim (1829), autorytarne rządy Miklosza, bunt 1835, 1838 Porta narzuca statut ograniczony (ograniczenie autonomii, rozwiązanie skupsztyny), pokój paryski (30 III 1856) daje pełną autonomię Serbii, 1877 S i Czgóra wydają wojne Turcji o Bośnię i Hercegowinę, klęska interwencja Rosyjska, pokój w San Stefano (3 III 1878) daje niepodległość Serbii. 1882 Milan I uznaje protektorat austriacki nad Serbią.
(…)
… i Wołoszczyzny przez Aleksandra Cuzę, 1866 Karol Hohenzollern księciem, 1878 pokój w San Stefano niepodległość Rumunii (pozbawionej jednak bardzo dużej części rdzennego terytorium, pozostającego do 1918 w granicach Austro-Węgier)
Bułgaria Przyczyny: konflikt z grekami zajmującymi wyższe stanowiska, upośledzenie gospodarcze warstw bułgarskich, wiara w pomoc Rosji, antyturecka postawa cerkwi.
Przebieg: 1835 próba wzniecenia powstania przez Gierogija Rakowskiego bez większych sukcesów, 1876 krwawo stłumione powstanie Centralnego Komitetu Rewolucyjnego, 1878 San Stefano powstanie Wielkiej Bułgarii tylko nominalnie zależnej od Turcji (w praktyce od Rosji) i Rumelii Wschodniej - autonomii w ramach Turcji, 1885 powstanie antytureckie, połączenie państwa, akceptacja turecka 1886, 1887 Ferdynand Sachsen Koburg na tronie, 1908 Ferdynand I zrywa resztki zależności od Turcji, pełna niezależność Bułgarii.
Albania Przyczyny: gdzieś w XIX w pojawił się ruch niepodległościowy zwany Rilindja.
Przebieg: 1912 powstanie antytureckie, deklaracja niepodległości, 17 XII decyzja konferencji ambasadorów o przyznaniu autonomii, plany rozbioru pomiędzy Grecję, a Serbię, ostatecznie po II wojnie bałkańskiej stała się niepodległym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)