Wykład - Emil Durkheim

Emil Durkheim - twórca socjologizmu, prekursor socjologicznych badań nad religią.
Zwrócił uwagę na społeczny aspekt wierzeń religijnych. Wg niego religia jest przejawem kolektywnej świadomości, a jej źródłem są wyobrażenia zbiorowe. Religia jest faktem społecznym i jako taka powinna być badana od zewnątrz, obiektywnie, bez stosowania introspekcji. Wg Durkheima natura ludzka ma charakter dwoisty, co wyraża się w przeciwstawieniu tego co jednostkowe, zwierzęce (zmysły, instynkty, egoizm), temu co społeczne (rozum, moralność, altruizm). Dzięki religii możemy pokonać w sobie swą zwierzęcą naturę, gdyż spełnia ona (rel.) rolę pomostu łączącego te dwa odrębne światy. Poprzez swoją symbolikę spełnia ważną rolę integracyjną, dostarczając społeczności układu odniesienia. Religia nie tylko integruje społeczeństwo, ale także reguluje zachowanie jego członków, uczy jednostki ich podstawowych obowiązków wobec społeczeństwa i określa ich miejsce w nim. E. Durkheim uważał, że wszystko, co posiada cechy obowiązku, nakazu, przymusu (czyli także religia) musi pochodzić od społeczeństwa. Inicjacja religijna to w istocie inicjacja do życia społecznego.
Religia wg Durkheima jest niezbędnym elementem rozwoju myśli ludzkiej, prowadzącym do tworzenia moralności, nauki, prawa, polityki, sztuki; jest pierwotnym etapem cywilizacji ludzkości. Durkheim rozróżnia religijność moralną i teologiczną, twierdząc, że idea Boga nie jest w religii elementem koniecznym. Społeczeństwo w swej istocie posiada wszelkie cechy wystarczające dla wywołania uczucia boskości u swych członków; święte jest społeczeństwo, a raczej jego zbiorowe wyobrażenie, jego idealny obraz funkcjonujący w świadomości jednostek. Zdaniem Durkheima społeczeństwo w Bogu czci samego siebie, przedmiotem religijnej czci jest społeczeństwo poddane symbolizacji.. Kościół uważał za wyznacznik religii.
Ograniczenie roli wierzeń religijnych: symbolami religijnymi rozwiniętych społeczeństw stają się pomniki, sztandary, hasła, emblematy czy hymny, a rolę dawnych obrzędów przejmują publiczne zebrania, zjazdy, świeta narodowe, dni pamięci i inne zbiorowe manifestacje.
Czy nastąpi koniec religii?
- (D.) - religia będzie trwała tak długo, jak długo podstawę życia społecznego będzie stanowiła potrzeba znalezienia przez jednostki moralnego oparcia w grupie.
Durkheim dzieli zjawiska religijne na dwie kategorie: wierzenia i obrzędy.
Za najpierwotniejszą formę religii uznał totemizm.
Definicja religii:
Zespół wierzeń i praktyk odnoszących się do rzeczy świętych (tzn. wyodrębnionych i zakazanych) i jednoczących wyznających je ludzi we wspólnotę moralną zwaną kościołem.
... zobacz całą notatkę