ANALIZA PORÓWNAWCZA KONSTYTUCJI POLSKI I SŁOWENII
Rzeczpospolita Polska i Słowenia (przed rozpadem Jugosławii wchodziła w skład tego państwa) były krajami socjalistycznymi. Z tego względu niektóre zapisy w ich Konstytucjach są podobne, a zarazem charakterystyczne dla byłych państw socjalistycznych. Porównanie ustaw zasadniczych w/w krajów może być bardzo ciekawe, ponieważ można zaobserwować, na co szczególnie zwrócono uwagę tworząc Konstytucje w państwach, które przez około pół wieku pozostawały pod wpływami komunistów. W tamtych czasach brakowało wolności wszelkiego rodzaju, więc dlatego w obu ustawach zasadniczych tak szeroko omawiane są kwestie swobód społecznych, politycznych. Ale o tym w dalszej części pracy. Znajdziemy różnice, które po części wynikają z różnic kulturowych, a także z historii obu państw. Zacznijmy jednak od początku, czyli od daty uchwalenia i obszerności ustaw zasadniczych Polski i Słowenii.
Konstytucja Republiki Słowenii z 23 grudnia 1991 roku liczy 174 artykuły. Nasza Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku jest obszerniejsza, ponieważ liczy aż 243 artykuły.
Tekst obu Konstytucji poprzedzony został preambułą (w Polsce toczyła się ostra walka o treść tego uroczystego wstępu, ponieważ Kościół katolicki chciał zamieścić w niej, z uwagi na ilość katolików w Polsce, liczne informacje o Bogu, co zresztą się stało, a niewierzący nie chcieli zostać pominięci i być zrównani do jednego szeregu z katolikami, więc doszło do kompromisu i zapis brzmi tak: „(…) my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł (…)”. Konstytucja Słowenii podzielona została na 10 rozdziałów. Rozdział I obejmuje postanowienia ogólne, rozdział II - bardzo obszerny (51 artykułów) - prawa człowieka i podstawowe wolności, III dotyczy stosunków gospodarczych i społecznych, ujęto w nim również przepisy dotyczące praw socjalnych i ekonomicznych obywateli. Rozdział IV poświęcony został ustrojowi państwowemu, V - zagadnieniom samorządu. Rozdział VI reguluje kwestie finansów publicznych, VII - badania konstytucyjności i legalności aktów normatywnych. Koresponduje z nim rozdział VIII określający status prawny Sądu Konstytucyjnego Słowenii. Rozdział przedostatni - IX określa tryb postępowania w sprawie zmiany konstytucji, a ostatni - X zawiera przepisy przejściowe i końcowe. Każdy z artykułów rozdziałów II - IX opatrzony jest tytułem, co znacznie ułatwia posługiwanie się tekstem Konstytucji i może mieć pewne znaczenie dla dokonywania wykładni. Polska ustawa zasadnicza liczy XIII rozdziałów: rozdział I mówi o tym, jakim państwem jest Rzeczpospolita; II to wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela; rozdział III omawia źródła prawa; IV zawiera wszystkie istotne informacje dotyczące sejmu i senatu; rozdział V poświęcony jest prezydentowi RP; VI omawia radę ministrów i administrację rządową; VII samorząd terytorialny; rozdział VIII poświęcony jest sądom i trybunałom; IX stanowi o organach kontroli państwowej i ochrony prawa; rozdział X poświęcony jest sprawie finansów publicznych; XI to stany nadzwyczajne; XII mówi o zmianie konstytucji, a rozdział XIII, ostatni, to przepisy przejściowe i końcowe. W polskiej ustawie zasadniczej artykuły nie mają tytułów. Każdy z rozdziałów składa się z kilku zagadnień, więc one jedynie opatrzone są tytułami, co w pewnym stopniu ułatwia pracę z tym dokumentem, ale rozwiązanie słoweńskie jest znacznie lepsze.
(…)
… ochronę praw dziecka. Każdy obywatel ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Mówi także, o zasadzie powoływania oraz o kompetencjach Rzecznika Praw Dziecka, o czym nie ma mowy w Konstytucji Słowenii.
W katalogu praw i wolności zwracają uwagę wyjątkowo rozbudowane i szczegółowo potraktowane regulacje dotyczące gwarancji…
… lub odmowy udzielenia mu wotum zaufania - taka sama zasada działa w polskich realiach.
Konstytucja Słowenii przyjęła zasadę konstruktywnego wotum nieufności. Odwołanie dotychczasowego premiera, a w konsekwencji całego rządu, możliwe jest przez wybór nowego premiera. Wniosek o wotum nieufności postawić może grupa co najmniej 10 posłów i jest on głosowany w zasadzie dopiero po 48 godzinach od chwili złożenia…
… należy do narodu i to naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. Pomimo tego, że zapisy są wyrażone innymi słowami, zasada pozostaje ta sama. Słowenia jest państwem unitarnym „wszystkich swoich obywateli”, a Rzeczpospolita Polska jest państwem jednolitym. Jakkolwiek obywatele narodowości słoweńskiej stanowią w nim przygniatającą większość, państwo chroni i zapewnia prawa…
… do Sejmu.
Zgromadzenie Państwowe może zarządzić referendum w sprawach podlegających regulacji ustawowej i związane jest jego wynikami. Referendum takie Zgromadzenie może zarządzić z własnej inicjatywy, musi zaś zarządzić wtedy, gdy zażąda tego co najmniej jedna trzecia posłów, Rada Państwa lub co najmniej 40 tys. wyborców. W Polsce referendum ogólnokrajowe ma prawo zarządzić Sejm bezwzględną większością…
… występuje w Słowenii, jak i w Polsce.
Władzę sądowniczą Konstytucja Słowenii oddaje w ręce niezawisłych sądów. Zakazuje przy tym tworzenia sądów szczególnych, a na czas pokoju - również wojskowych. W Polsce jest nieco inaczej - co prawda władza sądownicza znajduje się w rękach niezawisłych sądów, ale tworzone są sądy szczególne - Naczelny Sąd Administracyjny; są także sądy wojskowe. Konstytucja Słowenii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)