Współczesne modele rachunku kosztów

21. Współczesne modele rachunku kosztów
Trudne reguły gospodarki rynkowej narzucają przedsiębiorstwu ciągłe wymagania będące efektem rosnącej konkurencji. Rentowność i skuteczność przedsiębiorstwa wynika z dobrze podjętych decyzji ekonomicznych. Informacja o koszcie produktu ma dziś wartość strategiczną. Wskazuje ona na te produkty, które generują duże koszty oraz te, które pozwalają zachować konkurencyjność na rynku. Posiadanie informacji o kosztach, umiejętność ich analizy jest warunkiem koniecznym, lecz nie wystarczającym dla podjęcia właściwych decyzji. Informacja ta musi być dokładna i rzetelna.
W rachunkowości zarządczej funkcjonuje wiele rachunków kosztów. Są to modele tradycyjne, które rozliczają koszty pośrednie wg pewnych kluczy. Sprawdzają się one przy sporządzaniu sprawozdań finansowych, jednak nie dostarczają kierownikom niezbędnych informacji do zarządzania. Aby móc podnieść efektywność działań operacyjnych i podejmować decyzje strategiczne, dotyczące produktów, klientów i procesów produkcyjnych nie wystarcza już jeden rachunek kosztów. Rozwój metod zarządzania przedsiębiorstwami powoduje określone zapotrzebowanie na informacje ekonomiczne w różnych przekrojach. Odpowiedzią na to jest powstanie w końcówce dwudziestego wieku nowoczesnych systemów rachunku kosztów, które generują informacje o kosztach w pożądanych przekrojach informacyjnych. Kilka z nich omówiono poniżej.
1. Rachunek kasztów działań
Rachunek kosztów działań (Activity Based Costing - ABC) opracowany został przez dwóch amerykańskich przedstawicieli rachunkowości, tj. Robina Coopera i Roberta Kapłana, stopniowo upowszechnił się z pewnymi modyfikacjami również w Europie. Koncepcja rachunku kosztów działań cieszy się coraz większym zainteresowaniem także w Polsce.
W rachunku kosztów działań występuje podstawowa teza, że bezpośrednią przyczyną powstawania kosztów w przedsiębiorstwie są nie wytwarzane produkty, lecz wykonywane w przedsiębiorstwie procesy. Proces traktowany jest jako sekwencja działań wykonywanych w celu wyprodukowania i dostarczenia określonego produktu na rynekj Procesy te z kolei powodują konieczność zużywania zasobów przedsiębiorstwa. Zatem działanie jest traktowane jako bezpośrednia przyczyna powstawania kosztów.
Rachunek kosztów działań jest metodą pomiaru kosztów i efektywności działań, zasobów, produktów, klientów i innych obiektów kosztów, polegająca na powiązaniu zasobów z działaniami oraz działań z innymi obiektami kosztów na podstawie stopnia wykorzystania działań oraz poznania przyczynowo-skutkowych relacji pomiędzy czynnikami powstania kosztów a działaniami.
Rachunek kosztów działań wymaga nowego spojrzenia na problematykę powstawania kosztów. Tradycyjne systemy rachunku kosztów pozwalają na rozliczenie ponoszonych kosztów dla celów sprawozdawczości finansowej i kontroli kosztów, natomiast system ABC umożliwia znalezienie odpowiedzi na inne pytania:

(…)

…, o tyle sprzedaż tego samego produktu nie musi być rentowna w długim okresie czasu. Uznaje się, że produkt jest rentowny wtedy, gdy skumulowana wielkość przychodów ze sprzedaży pokryje z nadwyżką skumulowane koszty cyklu życia produktu.
3. Rachunek kosztów docelowych
Tradycyjne rachunki kosztów są skierowane na kształtowanie kosztów w fazie wytwarzania produktu. Dokładna analiza wskazała, że większość kosztów powstaje jednak w pierwszej fazie życia produktu. Zaobserwowane przesunięcie punktu ciężkości w procesie powstawania kosztów z fazy wytwarzania do fazy jego projektowania i przygotowania przyczyniło się w latach sześćdziesiątych w Japonii do opracowania nowej koncepcji rachunku kosztów - rachunku kosztów docelowych (target costing).
Rachunek kosztów docelowych to metoda zarządzania kosztami…
… ilości zużywanych zasobów. Wdrożenie koncepcji kazein umożliwia redukcję ponoszonych kosztów. Przedstawione podejście do zarządzania wiąże się z tzw. rachunkiem kosztów ciągłego doskonalenia {kaizen costing). W literaturze ten system/rachunku kosztów definiuje się jako systematyczne podejmowanie działań ukierunkowanych na redukcję wysokości ponoszonych kosztów do pożądanego poziomu.
W praktyce…
... zobacz całą notatkę