Wprowadzenie do filozofii epoki hellenistycznej Duchowe konsekwencje rewolucji dokonanej przez Aleksandra Wielkiego Wyprawa Aleksandra Wielkiego i podbój Wschodu wywołały rewolucję o ogromnym znaczeniu nie tylko z uwagi na konsekwencje polityczne, lecz także ze względu na wiele towarzyszących jej zmian dawnych przekonań, co wpłynęło na radykalną przemianę życia duchowego Greków. Problematyka filozoficzna poruszana przez Platona i Arystotelesa nagle przestała budzić zainteresowanie, pojawiły się nowe problemy, nowe kategorie, nowe parametry ich rozwiązywania, a zatem: nowy klimat duchowy.
Najważniejszym czynnikiem, który na to wpłynął, był upadek polis . Ojciec Aleksandra, Filip, tylko formalnie respektował tę instytucję, natomiast sam Aleksander zniszczył polis pod każdym względem - odebrał jej wszelką wolność. Mimo przedwczesnej śmierci, Macedończyk zdążył swą polityką zadać państwom-miastom taki cios, że nie miały już one żadnej możliwości powrotu do dawnej równowagi. Po roku 323 władza polityczna przeszła do nowych królestw, powstałych w Egipcie, Syrii, Macedonii i Pergamonie, a miasta greckie definitywnie przestały odgrywać jakąkolwiek rolę historyczną. Wszelka postać wolności politycznej została zlikwidowana przez monarchów, którzy nie tolerowali żadnego ograniczenia swojej władzy. W ten sposób zburzona została fundamentalna wartość duchowego życia klasycznej Grecji, którą Platon i Arystoteles niegdyś opracowali teoretycznie i zmitologizowali.
Geneza i szerzenie się ideału kosmopolitycznego Grek epoki klasycznej, który traktował polis jako horyzont życia moralnego, niemal całkowicie utożsamiał człowieka z obywatelem. Rewolucja Aleksandra wywołała wstrząs - z obywatela człowiek stał się zwykłym poddanym. Filozofia musiała ująć w teorii taki stan rzeczy, państwo i politykę umieścić pośród rzeczy moralnie obojętnych lub nawet negatywnych , jako źródła ambicji, trosk i niepokojów. I jak historia grecka, tak samo grecka filozofia nie dostrzegła żadnej nowej możliwości znalezienia czegoś konkretnego między pol is i jej negacją i znalazła ucieczkę w kosmopolityzmie , który stał się tezą dominującą, nie mającą żadnej antytezy.
Odkrycie jednostki Odrzucenie utożsamienia człowieka z obywatelem miało też pozytywną konsekwencję - Grecy zostali zmuszeni do zamknięcia się w sobie samych i do poszukiwania nowych celów w swoim wnętrzu. W ten sposób człowiek odkrył siebie jako jednostkę, która jest wolna wobec samej siebie . „ Człowiek wydaje się już wszystkim: jedynym twórcą swej wartości i swego losu, panem samego siebie ”.
Należy dodać, że to odkrycie i ta nowa władza jednostki przeradzały się także w indywidualizm i egoizm, których wymowne przykłady spotkać można w etykach Epikura i Pirrona.
(…)
… filozofów epoki hellenizmu nie pochodzi od presokratyków, gdyż żadna etyka nie została zbudowana na kategoriach ich filozofii.
Dla filozofa epoki hellenistycznej w rzeczywistości liczyła się nie sophia, ale phronesis - ważnym zadaniem było rozwiązywanie problemów życiowych. W tym zakresie filozofia hellenistyczna stworzyła coś wspaniałego. Dominujące wówczas kierunki, epikureizm, stoicyzm i sceptycyzm…
… wprawdzie rozmaite formy w różnych szkołach, ale miały wspólne rysy i stawiały takie same wymagania. Poszukiwały takiego ideału życia, który każdy człowiek mógłby realizować, opierając się wyłącznie na sobie. Górę bierze więc idea obecna już u Sokratesa: idea wystarczania sobie samemu - całkowitej autarkii.
Ideał ataraksji
Także cel moralny, do którego dążą wszystkie szkoły hellenistyczne, jest zasadniczo ten sam. Wszystkie chcą nauczyć, jak być szczęśliwymi, wszystkie utożsamiają szczęście z czymś, co jest bardziej negatywne, niż pozytywne, co bardziej jest wyrzeczeniem, niż zdobywaniem, bardziej unicestwieniem siebie, niż budowaniem. Wszystkie zgodnie głoszą, że szczęście polega na ataraksji - pokoju ducha, którego Pirron szuka w wyrzeczeniu, obojętności i niewrażliwości, Zenon - w apatii i obojętności, Epikur…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)