Wpływ, zachowanie i działanie środków powierzchniowo czynnych oraz ich produkty degradacji w środowisku. Na podstawie: „Fate, behaviour and effects of surfactants and their degradation products in the environment.” Guang-Guo Ying. ● Substancje powierzchniowo czynne (SPC), zwane również surfaktantami lub tenzydami, są związkami, które gromadząc się na granicy rozdziału faz zmieniają w zdecydowany sposób właściwości powierzchniowe cieczy, w której są rozpuszczone. Substancje powierzchniowo czynne należą do szerokiej grupy związków amfipatycznych, które w swej asymetrycznej strukturze molekularnej mają część hydrofilową i część hydrofobową. Substancje powierzchniowo czynne, ze względu na właściwości użytkowe (zdolności zwilżające, dyspergujące, pianotwórcze, myjące, piorące i emulgujące), znajdują zastosowanie niemal we wszystkich dziedzinach przemysłu. Są one szeroko stosowane w gospodarstwach domowych w środkach czyszczących, produktach higieny osobistej, tekstyliach, farbach, polimerach, pestycydach, farmaceutykach, rolnictwie, górnictwie,wydobyciu ropy naftowej i przemysłu celulozowego i papierniczego. Światowa produkcja sztucznych środków powierzchniowo czynnych wynosi około 7,2 milona ton rocznie (di Corcia, 1998). ● Dokonując klasyfikacji surfaktantów można wziąć pod uwagę różne parametry: ➔ pochodzenie surowca do ich produkcji (ze źródeł nie- i odnawialnych); ➔ wpływ na środowisko (chemio-, bio-, trudno- i niedegradowalne); ➔ możliwe zakresy zastosowań (jako środki zwilżające, dyspergujące, pieniące, piorące, anty- i emulgatory, solubilizatory); ➔ budowa chemiczna ● W zależności od zdolności cząsteczek substancji powierzchniowo czynnych do dysocjacji w roztworach wodnych związki te dzieli się na jonowe (anionowe, kationowe, amfoteryczne) oraz niejonowe. ● Liniowe alkilobenzenosulfoniany (LAS) są najczęściej stosowanymi syntetycznymi anionowymi środkami powerzchniowo czynnymi. Były najczęściej stosowane przez ponad 30 lat o szacowanej światowej konsumcji 2.8 milionów ton w 1998 roku. Produkty dostępne w handlu są bardzo złożonymi mieszaninami zawierającymi homologi z łańcuchami alkilowymi o zakresie od 10 do 14 jednostek węgla (C10- C14LAS). ● Etoksylaty alkilofenolu (APE) stanowią dużą część niejonowego rynku środków powierzchniowo czynnych. Światowa producja APE była szacowana na poziomie 500,000 ton w 1997. Koncern wzrósł ostatnio o szerokie zastosowanie APE z powodu ich stosunkowo stabilnych produktów biodegradacji nonylofenolu (NP) oraz oktylofenolu (PO). NP oraz OP zostały wskazane jako toksyczne zarówno dla gatunków morskich jak i słodkowodnych oraz powodują zmiany estrogenne u ryb. ● Czwartorzędowe aminowe środki powierzchniowo czynne (QAC) należą do grupy kationowych środków powierzchniowo
(…)
…) jest
stosunkiem stężenia substancji w organizmiedo jej stężenia w
wodzie w warunkach stanu stacjonarnego (też zwanego
równowagowym). Jeżeli wykonano badania
kinetyczne procesów pobierania i usuwania
substancji, dynamiczny współczynnik
biokoncentracji można obliczyć ze stosunku
stałych szybkości pobierania i usuwania.
● Współczynnik podziału n-oktanol/woda wyraża
poziom stężenia monomerycznej, neutralnej substancji w fazie
organicznej (Cn-oktanol) i fazie wodnej (Cwoda) w
układzie dwuskładnikowym w takich samych warunkach
Pow = Cn-oktanol/Cwoda
Współczynnik podziału n-oktanol/woda jest najczęściej stosowanym
parametrem do ilościowego opisu lipofilowości. Opracowano
różne metody doświadczalne (metoda ekstrakcyjna, szereg metod
wykorzystujących techniki chromatograficzne) oraz teoretyczne
metody obliczeniowe…
… powierzchniowoczynnych w środowisku.
●Współczynnik biokoncentracji (BCF) jest
stosunkiem stężenia substancji w organizmiedo jej stężenia w
wodzie w warunkach stanu stacjonarnego (też zwanego
równowagowym). Jeżeli wykonano badania
kinetyczne procesów pobierania i usuwania
substancji, dynamiczny współczynnik
biokoncentracji można obliczyć ze stosunku
stałych szybkości pobierania i usuwania.
● Współczynnik podziału n-oktanol/woda wyraża
poziom stężenia monomerycznej, neutralnej substancji w fazie
organicznej (Cn-oktanol) i fazie wodnej (Cwoda) w
układzie dwuskładnikowym w takich samych warunkach
Pow = Cn-oktanol/Cwoda
Współczynnik podziału n-oktanol/woda jest najczęściej stosowanym
parametrem do ilościowego opisu lipofilowości. Opracowano
różne metody doświadczalne (metoda ekstrakcyjna, szereg metod
wykorzystujących…
… czy jako detergent do prania.
● Związki powierzchniowo-czynnych posiadają
różnorodne właściwości wynikające z ich
budowy chemicznej:
➔ zdolność do rozpuszczania się w
mieszaninach cieczy o różnej polarności
(umożliwienie rozpuszczania w wodnych
roztworach substancji trudnorozpuszczalnych
oraz tworzenia emulsji),
➔ zdolność do adsorpcji na powierzchni ciała
stałego i absorpcji w cieczy (zwiększenie
lub zmniejszenie…
… tlenu z atmosfery.
Dodatkowo działają jako emulgatory substancji
hydrofobowych oraz zwiększają rozpuszczalność
wielu niebezpiecznych mikrozanieczyszczeń
(np. WWA, pestycydy), a tym samym zwiększają
możliwość ich penetracji do organizmów
żywych.
Czynniki pozwalajace określić wpływ
SPC na środowisko:
● Sorpcja środków powierzchniowo czynnych na
powierzchni gleby/osadu zależy od wielu czynników włączając…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)