To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
WPŁYW III STATUTU LITEWSKIEGO NA PRAWO KRAJÓW SĄSIEDNICH.
Jeżeli chodzi o wpływy III statutu litewskiego na prawo krajów sąsiednich to zdania w tej kwestii są podzielone. ( Trzeba tu wspomnieć że statut litewski obowiązywał przez długi okres czasu bo od 1588 do 1835r.). Wpływ ten jednak można sprowadzić do kilku ważnych kwestii: statut litewski był prawem obowiązującym na terenie województw: wołyńskiego,kijowskiego i bracławskiego, które zostały włączone do Polski w 1569r. Obowiązywał on na tych ziemiach aż do rozbiorów. Nazywany on był na tych terenach statutem wołyńskim. W praktyce sądów tych terenów często zastępowany był jednak III statutem. Najważniejsze jest jednak to że na ziemiach tych mimo iż należały one do Polski obowiązywało prawo litewskie. Szlachta tamtych ziem nie upominała się o zmianę tego prawa, gdyż opowiadało ono wszystkim.
statut litewski stał się jednym ze źródeł kodyfikacji prawa rosyjskiego tzw. soborowego ułożenia z 1649r. Komisja kodyfikacyjna przygotowująca ten kodeks świadomie czerpała treści z III statutu litewskiego. Do dzisiaj zachowały się materiały tej komisji kodyfikacyjnej, w których zawarte jest mnóstwo adnotacji ( dokładnie 56 ) na marginesach tych rękopisów o tym że dany przepis jest wzięty wprost ze statutu litewskiego. Uczeni analizujący soborowe ułożenie dochodzą do wniosku, że właściwie 6 dużych rozdziałów to właściwie mniej lub bardziej swobodne tłumaczenie statutu litewskiego. Soborowe ułożenie obowiązywało do 1835r. - do wprowadzenia Zbioru Praw Cesarstwa Rosyjskiego.
W połowie XVIII w. przygotowywana była przez specjalną komisję powołaną przez władze carskie kodyfikacja prawa na Ukrainie (w tej części, która należała do Rosji). Kodyfikacja ta jednak nie udała się, gdyż nie została wprowadzona w życie. Komisja ta jednak również posługiwała się w szerokim zakresie statutem litewskim. Na zachowanym materiałach archiwalnych mamy aż 1033 oryginalne adnotacje o czerpaniu wprost ze statutu litewskiego.
III statut litewski z biegiem czasu ( mniej więcej od połowy XVII w. ) zaczął odgrywać rolę prawa posiłkowego ( prawo wchodzące w miejsce luki w prawie podstawowym ) w stosunku do prawa polskiego ( ziemskiego, dla szlachty w Koronie ). Wiązało się to z tym, że prawo polskie było nieskodyfikowane, rozproszone, miało mnóstwo luk, przepisy były często przestarzałe. ( Dwaj wybitni prawnicy polscy stwierdzali że statut litewski jest prawem posiłkowym w sądach szlacheckich - Mikołaj Zalaszowski ( połowa XVII w. - początek XVIII i Teodor Ostrowski - druga połowa XVIII w. - być może najwybitniejszy pisarz piszący o polskim prawie sądowym, autor m.in. dwutomowego podręcznika prawa polskiego „Prawo cywilne narodu polskiego". Ówcześnie pod pojęciem „prawo cywilne" rozumiano tak jak w prawie rzymskim -
(…)
… razem tzn. także dla zunifikowania prawa koronnego i litewskiego. Motorem sprawczym i twórcą tej koncepcji był m.in. Hugo Kołłątaj. Unifikacja jednak zaraz na wstępie została przekreślona przez Litwinów. Litwini stawili opór (tak jak 200 lat wcześniej), dlatego że chcieli mieć odrębne prawo ze względu na to, że w odrębności swego prawa sądowego widzieli swoją odrębność narodową. W efekcie z zamiaru…
… państwowego, także problemy polityczne, ale przede wszystkim kwestie prawno-ustrojowe zostały załatwione mniej więcej do lat 70-tych XVI w. począwszy od określenia zakresu władzy monarszej ( artykuły henrykowskie), pozycja króla, zakres władzy króla, król jako właściwie naczelny zwierzchnik tej władzy wykonawczej, pozycja króla jako stanu sejmującego. Podobnie w XVI w. została określona struktura…
… znaczeniu ), istniały jedynie pewne szczególne formy zaskarżenia wyroku np. podstawową była nagana sędziego -proces przeciwko sędziemu. To jednak nie wszystko, gdyż po śmierci ostatniego Jagiellona, pierwsze bezkrólewia przynoszą za sobą kształtowanie się ustroju państwa, powodują tworzenie się nowych, szczególnych struktur. Są to struktury republikańskie, szlacheckie ( jeden z ówczesnych pisarzy stwierdził: „populus wziął rząd na się" kiedy pisał o bezkrólewiu z końca XVI w. Przez populus rozumiał on nurt szlachecki). Szlachta bierze na swoje barki ciężar rządzenia państwem w okresie bezkrólewia,
główszczyzna w Polsce została zniesiona dopiero w 1768r. { 250 - 300 lat później niż w Europie ), nawiązka nigdy nie została zniesiona ( dopiero do powstania kościuszkowskiego ), proces nadal był prywatno…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)