To tylko jedna z 8 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
WODY PŁYNĄCE.
Rzeki zawierają tylko 0,0001% światowych zasobów wody. Są one jednak zasadniczym elementem cyklu hydrologicznego transportując do wszechoceanu 32 - 37 km3/rok wody. Rzeki transportują też do oceanów ogromne ilości osadów (15 - 20 mld ton rocznie).
Prąd jest w ciekach czynnikiem decydującym o:
stałym mieszaniu się wody, a więc braku gradientów
nieustannym transportowaniu organizmów w dół rzeki
stanie płynnej równowagi między ilością unoszonej i nanoszonej materii
selekcji organizmów w trakcie spływania w dół
silnej zmienności warunków siedliska
Prędkość prądu decyduje też o podłożu - jego charakterze i przydatności dla zasiedlania. Prąd sortuje cząstki na podstawie ich wielkości i ciężaru. Im szybszy jest prąd, tym większe cząsteczki podłoża mogą być porywane.
Prędkość prądu (cm/s)
Podłoże
3 - 20
20 - 40
40 - 60
60 - 120
120 - 200
Ił
Drobny piasek
Gruby piach, drobny żwir
Małe kamienie
Duże kamienie
Warunki hydrauliczne zależą od morfologii cieku, a więc od jego pozycji w systemie rzecznym - hierarchii dopływów. W ten sposób powstaje klasyfikacja cieków. Prawidłowości:
cieki rzędu n - 1 są od 3 do 4 razy liczniejsze niż cieki rzędu n
długość każdego cieku wynosi co najwyżej połowę długości cieku wyższego rzędu
odwadnia on nieco ponad 1/5 tego obszaru, co ciek wyższego rzędu
zarówno długość rzeki, jak i przepływ wzrastają liniowo wraz z logarytmem powierzchni zlewni. Temperatura:
brak w rzekach uwarstwienia termicznego (przeszkadza ciągłe mieszanie wód)
im mniejsza rzeka, tym większe dobowe wahania temperatury wody
im większa jest odległość od źródła, tym bardziej temperatura wody zbliża się do temperatury powietrza
temperatura w kierunku od źródła do ujścia rośnie w lecie, a maleje zimą.
Tlen:
w wartkich, nie zanieczyszczonych potokach nasycenie tlenem wód jest niemal pełne, nawet jeśli woda źródlana jest uboga w tlen, wody gruntowe są często pozbawione tlenu, to w wyniku turbulencji się natlenia
w środowisku biegu rzeki czynniki fizyczne i biotyczne (fotosynteza, zużycie w wyniku rozkładu materii organicznej) odgrywają podobnie ważną rolę; obserwuje się silne wahania koncentracji tlenu między dniem i nocą
w wartkich, nie zanieczyszczonych potokach, nasycenie tlenem wód jest niemal pełne, nawet jeśli woda źródlana jest uboga w tlen (wody gruntowe są często pozbawione tlenu) to w wyniku turbulencji szybko się utlenia.
(…)
… i maksimum - punkty przecięcia z osią odciętych.
Zakres tolerancji - wartość czynnika między tymi punktami.
Optimum fizjologiczne - mierzone w warunkach komfortu, np. w badaniach laboratoryjnych.
Optimum ekologiczne - mierzone w warunkach naturalnych, gdzie obok czynników abiotycznych, na organizm wpływa również obecność innych organizmów.
Organizmy eurotypowe - o szerokim zakresie tolerancji.
Organizmy stenotypowe - o wąskim zakresie tolerancji.
Nisza ekologiczna - miejsce zajmowane przez dany organizm. Nisza jest n - wymiarową przestrzenią wewnątrz wielowymiarowego systemu współrzędnych.
Nisza potencjalna - to wielowymiarowa przestrzeń, w której może żyć osobnik, na którego nie oddziaływają inne organizmy.
Nisza realna - odpowiada przestrzeni, w której występowanie osobników jest ograniczone w wyniku działania konkurencji i presji konsumentów.
Przystosowanie: Środowisko wodne jest bardzo zmienne. Zakres tolerancji organizmu może się również zmieniać w cyklu życiowym. Stadia młodociane zajmują inne nisze niż dorosłe.
Jak najlepiej przetrwać bardzo niekorzystne warunki? Należy wytwarzać odporne stadia przetrwalnikowe, np. jaja spoczynkowe u wrotka Ceratella cochlearis.
Wędrówki pionowe są przykładem dobowych przemieszczeń niszy realnej.
Wpływ czynników abiotycznych na organizmy: zakres zmienności czynników wpływających na organizm jest w środowisku wodnym węższy niż w środowisku lądowym.
TEMPERATURA:
temperatura w środowisku wodnym zmienia się w zakresie od 0 do 30°C.
zmiany temperatury w wodzie przebiegają wolniej niż na lądzie
organizmom wodnym nie grozi zamarznięcie
w ekosystemach wodnych temperatura rzadziej niż na ladzie zbliża się do letalnych granic zakresu tolerancji
organizmy o szerokim zakresie tolerancji w stosunku do temperatury to organizmy eurytermiczne
organizmy o wąskim zakresie tolerancji w stosunku do temperatury to organizmy stenotermiczne.
W stratyfikowanych jeziorach o dobrze natlenionych wodach hipolimnionu, w warstwie chłodniejszej wody gromadzą się gatunki wiosenne…
…, do których dociera średnio mniej niż 2% promieniowania powierzchniowego nie występują żadne zanurzone rośliny naczyniowe (wyjątek - osoka aloesowata). Dla makrolitów wynurzonych i o liściach pływających warunki świetlne nie są istotne tak długo, jak długo sięgają powierzchni wody.
WĘGIEL NIEORGANICZNY: CO2, HCO3-, CO23- CO2 - wykorzystują wszystkie rośliny; gdy całe zasoby zostaną wykorzystane pH=9
HCO3…
… (proporcja Redfielda).
ROZPUSZCZONA MATERIA ORGANICZNA.
Źródła rozpuszczonego węgla organicznego (DOC):
ekskrecja (wydzielenie) przez organizmy żywe
autoliza
mikrobiologiczny rozkład obumarłych organizmów oraz materii allochtonicznej
Rozpuszczone substancje organiczne to źródło energii i węgla dla bakterii wodnych oraz organizmów miksotroficznych. Monosacharydy i aminokwasy stanowiące stosunkowo niewielką…
… żyjące w strumieniach i rzekach o wartkim prądzie mogą wykorzystywać prąd do zagęszczania pokarmu na specjalnie do tego przystosowanych odnóżach i przydatkach. Zooplankton odżywiający się zawiesiną musi ją zagęścić. Wiele zwierząt czyni to przy pomocy odnóży filtracyjnych. Liściaste odnóża wioślarek tworzą rodzaj pompy tłoczącej wodę przez powierzchnię filtracyjną III i IV pary odnóży. Wrotki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)