Fragment notatki:
Dr. Ewa Feder – Sempach
Seminarium licencjackie
Pytania egzaminacyjne
3. Wielostronny system handlu międzynarodowego
Wielostronny system handlu międzynarodowego jest zestawem zasad, norm i procedur podejmowania decyzji obowiązującym kraje
członkowskie WTO.
Wzrost obrotów handlu w ostatnich kilkudziesięciu latach był znaczący. Sprzyjało temu podporządkowanie polityki handlowej w
poszczególnych krajach regułom zawartym w wielostronnych porozumieniach składających się na światowy system handlu. Jego osią
był GATT - Układ Ogólny w sprawie Ceł i Handlu (podpisany w 1947, wszedł w życie w 1948), którego dorobek przejęła powstała w 1995
r. Światowa Organizacja Handlu – WTO.
WTO określa swoje główne zadanie następująco: zapewnić, aby handel międzynarodowy odbywał się w sposób tak płynny,
przewidywalny i swobodny, jak to tylko możliwe.
WTO pełni funkcje regulacyjne (tworząc zasady współpracy), kontrolne (nadzorując ich przestrzeganie) i rozjemcze (rozstrzygając spory)
w zakresie wielostronnych stosunków handlowych.
WTO ma do zrealizowania dwa cele: po pierwsze, wielostronną liberalizację wzajemnie korzystnego handlu, po drugie, przeciwdziałanie
dyskryminacji w stosunkach między państwami członkowskimi. Środkiem do realizacji obu tych celów jest stworzenie systemu reguł
obowiązujących uczestników systemu, warunków do stałych negocjacji między nimi oraz nadzór nad przestrzeganiem tych reguł.
System reguł opiera się na kilku zasadach uprzywilejowujących państwa członkowskie GATT/WTO i nieobowiązujących w stosunkach z
pozostałymi partnerami.
Zasady:
1.
2.
3.
4.
5.
Pierwsza i najważniejsza jest zasada niedyskryminacji. Dotyczy ona obowiązku równego traktowania wszystkich uczestników systemu
oraz obowiązku równego traktowania w relacji podmiot krajowy - podmiot zagraniczny.
Niedyskryminację partnerów zagranicznych zapewnia klauzula największego uprzywilejowania (KNU), która przewiduje, że
nie można przyznać jednemu krajowi przywilejów i korzyści bez jednoczesnego rozciągnięcia ich na wszystkie pozostałe kraje.
Niedyskryminację w relacji podmiot krajowy – podmiot zagraniczny zapewnia klauzula narodowa, która przewiduje, że po
opłaceniu cła produkt importowany powinien być traktowany przez państwo tak samo jak podobny krajowy.
Są dwa zasadnicze wyjątki od zasady niedyskryminacji. Pierwszy dotyczy możliwości tworzenia stref wolnego handlu i unii
celnych, znoszących cła tylko wobec uczestników, bez obowiązku rozciągania preferencji na wszystkich członków GATT/WTO.
Drugi obejmuje jednostronne i dobrowolne ulgi celne dla krajów rozwijających się w ramach Ogólnego Systemu Preferencji –
GSP.
Zasada wzajemności (równości korzyści i koncesji). Zgodnie z nią żaden kraj nie jest nie jest zobowiązany do udzielenia innym koncesji
bez uzyskania wzajemnych ustępstw od partnera. Zasada ta ma na celu złagodzenie niechęci krajów do otwierania własnych rynków.
System GATT/WTO wymaga związania stawek celnych i innych form ochrony przed importem, którą zapewnia klauzula standstill.
Oznacza ona, że raz obniżona stawka celna w ramach przyznanych przez kraj koncesji pozostaje stawką maksymalną i nie można jej już
podnieść. Zasada ta służy zwiększeniu stabilności warunków produkcji i handlu – przedsiębiorstwo eksportujące na dany rynek ma
pewność, że cła nie zostaną zmienione na jego niekorzyść. Klauzula standstill nie oznacza, że krajowi nie wolno zwiększyć ochrony
własnego rynku. Jeśli zajdą określone okoliczności i zostaną zastosowane odpowiednie procedury, system przewiduje wprowadzenie
wielu klauzul ochronnych: w związku z koniecznością przywrócenia równowagi bilansu płatniczego, ochrony zdrowia ludzi i zwierząt,
zapewnienia bezpieczeństwa, zapobieżenia szkodom ponoszonym przez krajowych producentów oraz pomocy państwa na rzecz
rozwoju.
System GATT/WTO opiera się na przejrzystości reguł handlu. Uczestnicy nie mogą w związku z tym zawierać niejawnych porozumień
handlowych i muszą konsultować podejmowane w tej dziedzinie działania z innymi krajami, które mają prawo zgłosić do nich
ewentualne zastrzeżenia.
Piątą zasadą jest warunkowe wyrównywanie rachunków. Członkostwo nie ogranicza suwerennego prawa krajów do wprowadzenia
takich instrumentów ochrony rynku, jakie uznają za właściwe, nawet jeśli naruszają reguły systemu i godzą w interesy innych
uczestników. Kraj, który poniósł szkody w wyniku działań partnera, nie może jednak sam „wymierzać sprawiedliwości”, prowadząc
działania odwetowe wedle własnego uznania. Przyjęto, że kraje poszkodowane mogą kierować sprawę do rozpatrzenia przez WTO i, po
uzyskaniu aprobaty, zastosować środki w wysokości nie większej niż poniesiona szkoda, bez obawy o rewanż ze strony kraju, który
podjął działania protekcjonistyczne.
Dr. Ewa Feder – Sempach
Seminarium licencjackie
Pytania egzaminacyjne
6.
Szóstą zasadą systemu GATT/WTO jest uznanie ceł za podstawowy instrument interwencji państwa w handel towarami. Przyzwolenie
dla stosowania ceł bierze się stąd, że w stosunkowo najmniejszym stopniu naruszają one mechanizm rynkowy i są przejrzyste, tzn.
ochrona, jaką zapewniają producentom, jest łatwa do identyfikacji i do zmierzenia. Zasada ta oznacza, że niedozwolone jest – poza
szczególnymi sytuacjami określonych w klauzulach ochronnych – stosowanie innych środków protekcji
Podstawową metodą działania GATT/WTO są odbywające się co kilka lat rokowania handlowe, zwane rundami. Było ich do tej pory
osiem (Genewska, Annecy, Torquay, Genewska, Dillona, Kennedy’ego, Tokijska, Urugwajska). Najbardziej doniosła w skutkach była
Runda Urugwajska, dzięki której powstała WTO.
Umowami administrowanymi przez WTO są: GATT, GATS i TRIPS. GATS – Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami (zawarty na Rundzie
Urugwajskiej). TRIPS – Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej.
W 2001 r. rozpoczęła się tzw. Runda Rozwoju w Doha, podczas której uwaga będzie skupiona na krajach rozwijających się
Organy i procedury podejmowania decyzji w WTO
Najwyższym organem w ramach struktury WTO jest Konferencja Ministerialna, która składa się z przedstawicieli wszystkich państw
członkowskich i zbiera przynajmniej raz na dwa lata. W przerwach między tymi sesjami funkcje WTO pełni Rada Generalna, składająca się z
przedstawicieli wszystkich państw członkowskich
Rada Generalna mianuje Dyrektora Generalnego, który odpowiedzialny jest za kierowanie Sekretariatem WTO.
WTO podejmuje decyzje w drodze konsensusu. Jeżeli decyzji w drodze konsensusu podjąć nie można, WTO podejmuje ją większością głosów,
przy czym każdy członek WTO ma jeden głos. Wspólnota Europejska, która jest pełnoprawnym członkiem organizacji, ma liczbę głosów równą
liczbie jej państw członkowskich będących członkami WTO. W porozumieniu WTO określono, że liczba głosów WE i jej państw członkowskich nie
może być większa od liczby państw członkowskich WE.
Każdy członek WTO może skierować do Konferencji Ministerialnej propozycję poprawki do postanowień wielostronnych porozumień handlowych
WTO.
System rozstrzygania sporów WTO
System rozstrzygania sporów WTO jest istotnym elementem wielostronnego systemu handlowego. Systemem rozstrzygania sporów zarządza
Organ Rozstrzygania Sporów (DSB).
Proces rozstrzygania sporów zostaje zainicjowany, kiedy jeden członek występuje do drugiego z wnioskiem o konsultacje na temat danej kwestii.
Jeżeli w wyniku konsultacji spór nie zostanie rozstrzygnięty, każda ze stron może w celu zbadania sporu zwrócić się do DSB z wnioskiem o
ustanowienie zespołu orzekającego. Strony mogą też dobrowolnie zgodzić się na zastosowanie innych metod rozstrzygania sporów, w tym
dobrych usług, pojednania i mediacji.
Po wysłuchaniu stron zespół orzekający przedkłada DSB raport. Na zakończenie swoich prac zespół orzekający ma sześć miesięcy, a w przypadku
sprawa nagłych — trzy. DSB ma od przesłania raportu członkom 20 dni na rozpatrzenie jego przyjęcia. W ciągu 60 dni od daty przesłania
członkom raportu zostaje on zatwierdzony, chyba że w drodze konsensusu DSB postanowi raportu nie przyjąć (tzw. konsensusu negatywnego)
albo jedna ze stron powiadomi DSB o złożeniu apelacji od jego decyzji.
DSB sprawuje nadzór nad wykonywaniem zaleceń i postanowień, a wszelkie nierozwiązane kwestie zapisywane są w porządku obrad DSB i
pozostają ich przedmiotem aż do ich rozwiązania. Terminy wykonania zaleceń określone są w raportach zespołu orzekającego. Jeżeli strona nie
jest w stanie wykonać tych zaleceń w rozsądnym terminie, musi podjąć negocjacje ze stroną skarżącą w celu osiągnięcia wzajemnego
zadowalającego wyrównania. Jeżeli negocjacje do zadowalającego wyrównania nie doprowadzą, DSB może upoważnić stronę skarżącą do
zawieszenia w stosunku do członka, o którym mowa, koncesji lub zobowiązań. Wyrównanie i zawieszenie koncesji jest jednak tylko tymczasowe i
może trwać tak długo, jak długo zalecenia DSB nie zostaną przez członka, o którym mowa, wykonane.
Członkowie WTO w każdym przypadku zgadzają się nie rozstrzygać sami o wystąpieniu naruszenia określonych w ramach WTO zobowiązań ani o
zawieszeniu koncesji. Spory muszą być rozstrzygane w ramach zasad i procedur określonych w Uzgodnieniu.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)