Epistemologia
dr Katarzyna Paprzycka
WIEDZA
I. Klasyczna definicja wiedzy
α wie, że p wtw, gdy:
(a) α jest przekonany, że p
(b) prawdą jest to, że p
(c) przekonanie α-y, że p jest uzasadnione
Każdy z tych warunków podważano, zacznijmy jednak od przedstawienia intuicyjnych
racji zdających się przemawiać za koniecznością włączenia tych warunków do analizy
pojęcia wiedzy.
• Warunek (a) wydaje się konieczny, gdyż wiedza musi być jakoś »zaczepiona« w
umyśle podmiotu.
• Warunek (b) wydaje się być podyktowany tym, że nie powiedzielibyśmy o Kubusiu,
który jest przekonany, że wieloryby to ogromne ryby, że:
Kubuś wie, że wieloryby to ogromne ryby.
Co więcej nie przypisalibyśmy mu wiedzy właśnie dlatego, że jego przekonanie jest
fałszywe. Znaczy to więc, że przypisywać komuś wiedzę można tylko wówczas jeżeli
to, co ten ktoś wie jest prawdą. (Oczywiście zawsze jest możliwość, że w danym
wypadku mylimy się mówiąc, że α wie, że p, gdyż możemy się mylić co do tego, że
jest prawdą to, że p. Wystarczy jednak, że jest związek następujący: jeżeli β
przypisuje α-ie wiedzę, że p, to β musi być przekonany, że jest prawdą, że p.)
• Warunek (c) jest konieczny żeby wykluczyć przypadkowe przekonania prawdziwe.
Warunek (a) jest warunkiem „subiektywnym” wiedzy, warunek (b) jest warunkiem
„obiektywnym” wiedzy. Warunek (c) jest warunkiem, który ma stanowić swoiste
połączenie tych dwóch biegunów (a) i (b). Rozważmy następujący przykład. Jan jest
hipochondrykiem – ubzdurał sobie, że ma raka (tak samo, jak to czynił wielokrotnie
w wypadku każdej choroby, o której właśnie przeczytał w gazecie). W
przeciwieństwie jednak do jego setek przeszłych hipochodrycznych przekonań, to –
traf chciał – okazuje się prawdziwe. Zanim jednak Jan nie pójdzie do lekarza, gdzie
zostanie zbadany, nie powiemy, że Jan wie, iż ma raka, mimo że Jan jest co do tego
przekonany oraz że jego przekonanie jest prawdziwe. Nie przypiszemy mu wiedzy,
gdyż jego prawdziwe przekonanie nie jest dobrze uzasadnione.
1. Wiedza bez przekonań?
Czy można coś wiedzieć nie będąc o tym przekonanym? Wydawałoby się, że nie, aczkolwiek
pojawiały się w literaturze sugestie, że można – wątpliwej jednej wartości:
(a) α wie, że spalił mu się dom (widzi płomienie pożerające budynek), ale mówi „Nie
wierzę, że dom mi się spalił” – Trudno potraktować serio tę sugestię, gdyż ewidentnie
znaczenia wypowiedzi α-y w tej sytuacji nie można oddać za pomocą zdania „α nie jest
przekonany, że dom mu się spalił”. Właśnie jest o tym przekonany, tylko nie może się z
tym pogodzić.
(b) Zaproponowano jednak inne kontrprzykłady (Colin Radford): Albert jest przekonany, że
nie zna historii Anglii. Zapytany „Kiedy zmarła królowa Elżbieta I” – twierdzi, że nie
1
wie. Ale gdy kazać mu »strzelać«, to wybiera prawdziwą odpowiedź: 1603. Podobnie
odpowiada na inne pytania na temat historii Anglii. Słowem, wydajemy się zmuszeni
powiedzieć, że Albert jednak wie, kiedy zmarła królowa Elżbieta I etc. mimo że nie umie
przywołać odpowiednich przekonań (Albert jest
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)