WCZESNA EPOKA ŻELAZA (OKRES HALSZTACKI)- VIII-V w a.C. okres halsztacki C- 800-600 a.C.
okres halsztacki D- 600-400 a.C.
SCYTOWIE Chronologia przybyli z Centralnej Azji, zmiany klimatyczne? Wypierają Kimmerów
VI w a.C. stepy nadczarnomorskie,
III w. a.C.- utrata pozycji, wyparci na Krym przez koczowniczych Sauromatów, Sarmatów
Centralna Azja k ałdy-bielska- Tuwa, kurhan w Arzan (wielki, pochówki koni i ludzi, szkielet drewniany), gliniane miniatury wozów
k pazyrykska- kurhany (świetnie zachowana organika), wielkie maty- przedstawienia zwierząt, tatuowanie ciała (motywy animalistyczne), pochówki koni,
k tagarska- grociki, miecze podobne do akinakesów
Zabytki akinakesy - sercowaty jelec, krótki, dwusieczny, trójgraniaste groty
żelazny rząd koński-wędzidła, pobocznice etc.
styl zoomorficzny
(tzw. triada scytyjska)
goryt- połaczenie kołczanu i pojemnika na łuk
złote aplikacje stroju
łuki refleksyjne (kompozytowe)
aplikacje strojów/tarcz
wiele przedmiotów przez rzemieślników greckich na zamówienie
pancerz- łuski naszyte na kaftan
Ceramika ręcznie lepiona,
też grecka
Obrządek pogrzebowy inhumacja, kurhany, na wznak, głowa na zachód, konie
kamienne stele na kurhanach- tzw. kamienne baby, męskie figurki, w rękach akinakesy/rytony
wielki kurhan różanowski
Podział na Scytów królewskich (koczowników) i oraczy (rolników)- Herodot, „Dzieje” Scytowie królewscy - stepy nadczarnomorskie, hodowla bydła, koni, owiec, brak osad, handel z koloniami greckimi (Chersonez, Olbia)
Scytowie oracze - bardziej na północ, lasostep, rolnictwo, handel z królewskimi, podbici przez Scytów? przejęli ich kulturę?
duże ufortyfikowane osady
inhumacja, pochówki koni, brak kurhanów,
szpile, kolczyki goździkowate
ceramika- źródła w kult. zrębowych, wyrób miejscowy
KULTURA SCYTOTRACKA obszar Tracji, najpierw obce elementy (np. groby) potem Scytowie i Trakowie wymieszali się
KULTURA ŁUZYCKA W EPOCE ŻELAZA Chronologia VIII-V w. a.C.
brak większych zmian, na zachodzie (tam gdzie przedłużycka) powstają warowne grody- zagrożenie kimeryjskie? Grupa śląska- VIII- ok. VI w. (do początku HD) gł. Górny Śląsk, Małopolska, b. zyskuje na znaczeniu
(…)
…
KULTURA POMORSKA
(grobów skrzynkowych, urn twarzowych, wejherowsko-krotoszyńska)
Chronologia
HD, LTA, LTB, część LTC1
600-220 a.C.
Geneza grupa kaszubska kultury łużyckiej (do końca epoki brązu.) w grupę wielkowiejską (urny domkowe) w kulturę pomorską
Obrządek pogrzebowy
kremacja, groby skrzynkowe (komora kamienna, nakryta, czasem wybrukowana), popielnice, przystawki, groby zbiorowe (jednoczasowe?), ubogie wyposażenie, groby kloszowe (naczynie na popielnice- różne konfiguracje- we wschodniej części- Mazowsze, Podlasie), popielnice twarzowe (najpierw realistyczne, potem schematyczne, kolczyki, pektorały na popielnice
Zabytki
szpile z tarczką, z wiosłowatą główką,
zapinki- piekary wielkie (soczewkowaty kabłąk, długa sprężyna, tarczka, cięciwa okręcona wokół kabłąka), kowalowickie (?) dużo smuklejsze…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)