Ustrój polityczny Republiki Włoskiej
Geneza i ogólna charakterystyka konstytucji z roku 1947
Włochy stały się republiką w roku 1946, kiedy w wyniku przeprowadzonego referendum obywatele wypowiedzieli się za republikańską formą rządu.
Zgodnie ze wcześniejszą zapowiedzią przeprowadzono 2 czerwca 1946 roku referendum ogólnonarodowe, stanowiące wydarzenie przełomowe w dziejach kraju. Za republiką opowiedziało się 54,24% wyborców, a za utrzymaniem monarchii 45,72%. Wynik ten przesądził zatem o upadku korony i powstaniu republiki. Za republiką opowiedzieli się komuniści, socjaliści, republikanie i Partia Czynu, natomiast za utrzymaniem monarchii - liberałowie. Największa partia, Chrześcijańska Demokracja, opowiedziała się na kongresie w kwietniu 1946 roku za republiką, ale jednocześnie pozostawił członkom chadecji swobodę głosowania.
Przygotowanie projektu ustawy zasadniczej powierzone zostało wyłonionej z grona deputowanych, komisji konstytucyjnej, która liczyła 75 członków. W celu usprawnienia prac wyłoniono trzy podkomisje, powierzając im opracowanie: a) części konstytucji dotyczącej praw i obowiązków obywateli, b) naczelnych organów państwa, c) praw i obowiązków obywateli. Podkomisje powołały sekcje do opracowania węższych problemów, a w celu koordynacji ich praw powstał Komitet Koordynacyjny. Ostateczny tekst projektu przygotował Komitet Redakcyjny, zwany też Komitetem Osiemnastu.
Konstytucję roku 1947 należy zaliczyć do konstytucji demokratycznych, przy czym podkreśla się niekiedy, że ustawa zasadnicza Republiki Włoskiej wyraźnie zdystansowała współczesny konstytucjonalizm zachodnioeuropejski. Wszystkie konstytucje uchwalone w tym okresie i wyciągające wnioski z okresu hitleryzmu niemieckiego i włoskiego faszyzmu przyjmowały rozwiązania i formy ustrojowe jednoznacznie demokratyczne. Szczególnie mocno uwidacznia się ta tendencja w przypadku konstytucji pogłębiających demokratyczny sposób rządzenia w wyjątkowo szerokim zadeklarowaniu praw oraz wolności obywatelskich, i to nie tylko w dziedzinie politycznej, ale także - co stanowi nowość - ekonomicznej i społeczno - moralnej. Jest ona także widoczna w szerokiej rozbudowie instytucji samorządu terytorialnego, któremu przyznane zostały istotne kompetencje w zakresie tworzenia prawa, a także zarządzania, w przyjęciu różnych form udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji państwowych, jak rozliczne formy referendum w postaci: inicjatywy ludowej, referendum ratyfikacyjnego i referendum weto. Wspomnieć wreszcie należy, że konstytucja zawiera jasno sformułowane gwarancje konstytucyjne, wyrażające się w przyjęciu demokratycznego trybu zmiany ustawy zasadniczej, jak też ustanowieniu instytucji Trybunału Konstytucyjnego jako zabezpieczenia praw i wolności obywatelskich, a także urzeczywistnienia praworządności.
(…)
…, jeśli jednak parlament weto odrzuci, ustawa musi być promulgowana.
Parlament może upoważnić rząd do wydawania dekretów z mocą ustawy. W przypadkach wyjątkowej konieczności rząd może wydać rozporządzenie z mocą ustawy, z tym jednak że jest on zobowiązany przedstawić je izbom tego samego dnia w celu przekształcenia w ustawę. Jeśli nie nastąpi to w ciągu 60 dni, wówczas dany akt prawny traci moc.
Działalność kontrola…
… - gabinetowego, w Europie rozpowszechnionego, wyrażającego zarazem idee demokratyzmu państwa.
System włoski dopuszcza istnienie ustaw konstytucyjnych obok konstytucji. Drugą grupę przepisów konstytucyjnych stanowią statuty regionów o autonomii specjalnej i ich późniejsze nowelizacje. Ostatnią grupą ustaw konstytucyjnych są ustawy obowiązujące obok przepisów konstytucji.
Partie polityczne Włoch
System partyjny…
… z innymi partiami, brała udział w rządzie. Po wygranych wyborach w roku 1948, w których partia ta osiągnęła absolutną większość w parlamencie, zerwała dotychczasową koalicję z socjalistami i komunistami. Zajmowała ona raczej centrową pozycję w systemie partyjnym Włoch, uczestnicząc w rządach zarówno o charakterze centroprawicowym, jak i centrolewicowym. Po roku 1975 postawa partii stała…
… chadecji z 25,2% do 18,8%, zaś partii socjalistycznej z 14,2% do 3,6%. Okazało się również, że poparcie dla nazywanej we Włoszech tzw. „trzeciej partii” grupującej wszystkie partie protestu, wyniosło ogółem 17% głosów. Pogłębiło to jeszcze bardziej kryzys polityczny Włoch.
Współczesny system partyjny Włoch
Demokraci Lewicy utworzeni zostali na XX Zjeździe Włoskiej Partii Komunistycznej w roku 1989…
… na wielkość ich elektoratu. Sytuacja ulega zmianie po uzyskaniu przez Bettino Craxiego stanowiska premiera. Od tego czasu Włoska Partia Socjalistyczna starała się pełnić rolę „języczka u wagi” na wzór roli, jaką pełnili w Niemczech FDP.
Do podstawowych cech włoskiego systemu partyjnego należy zaliczyć: 1) zdecydowaną w społeczeństwie włoskim przewagę, jaką posiadały dwie partie: Chrześcijańska Demokracja…
… Partii Socjalistycznej. Odrodzona partia socjalistyczna, pragnie powrócić na scenę polityczną. W przyjętym dokumencie programowym zapowiedziała, że chce działać w ramach szerokiej istniejącej centrolewicowej koalicji Drzewa Oliwnego. Zapowiedziano również krytyczna refleksję nad przeszłością partii oraz walkę ze zniesławiającą ją kampanią.
Partie Chrześcijańsko - Demokratyczne. Afery polityczne miały…
… porozumienie polityczne i wyborcze z postkomunistyczną Demokratyczną Partią Lewicy, stając się drugą siłą koalicji Drzewa Oliwnego.
Centrum Chrześcijańsko - Demokratyczne i Zjednoczeni Chrześcijańscy Demokraci powstali przez secesję działaczy z Włoskiej Partii Ludowej. Nazwa tej formacji została celowa wybrana, by rodzić skojarzenia z niemiecką chadecją. Trzecią partią, będącą spadkobiercą tradycji chrześcijańskiej demokracji, jest Centrum Chrześcijańsko - Demokratyczne. Zostało ono założone na początku roku 1994 przez młodych działaczy chadeckich, którzy nie weszli do Partii Ludowej i natychmiast zawiązali współpracę z rodząca się Forza Italia Berlusconiego.
Naprzód Włochy. Zupełnie nową partią włoskiej sceny politycznej stał się ruch Naprzód Włochy, założony tuż przed wyborami w roku 1994…
… odbywa się nie na poziomie ogólnokrajowym, lecz na poziomie regionalnym.
System mieszany pozwala zatem przetrwać na scenie politycznej Włoch małym partiom, powodując, że nie jest możliwe stworzenie bez nich większości parlamentarnej.
Wybory nie są jedyną formą udziału obywateli w realizacji władzy państwowej. Konstytucja bowiem wprowadza, obok przedstawicielstwa także pewne instytucje demokracji…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)