Uniwersalizm systemu Narodów Zjednoczonych
Popiuk - Rysińska, Zając, Operacje pokojowe Narodów Zjednoczonych
Operacje utrzymywania pokoju, powszechnie nazywane operacjami pokojowymi (peacekeeping), stanowią niezwykle ważny instrument działania Narodów Zjednoczonych w dziedzinie pokoju i bezpieczeństwa. Nieprzewidziane w Karcie NZ, wykształciły się w drodze praktyki pod wpływem silnej potrzeby zapewnienia międzynarodowej obecności w miejscach konfliktów zbrojnych. Pierwsza operacja pokojowa została powołana już w 1948 roku. Pomimo dużego znaczenia i znacznej liczby (60 operacji utworzonych do 2005 roku) Narody Zjednoczone nie były w stanie uzgodnić oficjalnej ich definicji. W Programie dla Pokoju z 1992 roku Sekretarz Generalny NZ Boutros - Ghali przyjął, że utrzymanie pokoju oznacza „rozmieszczenie sił ONZ w terenie, dotychczas za zgodą wszystkich zainteresowanych stron, zwykle personelu wojskowego i/lub policyjnego, jak również cywilnego”. Jest „techniką, która poszerza możliwości zarówno zapobieżenia konfliktowi, jak i tworzenia pokoju”, stosowaną po dyplomacji prewencyjnej i przywrócenia pokoju (peacemaking), a poprzedzającą budowanie pokoju (peacebuilding). W praktyce operacje są rozmieszczane w rożnych fazach konfliktów, a ich celem jest zazwyczaj udzielanie pomocy stronom w utrzymaniu lub zaprowadzeniu pokoju wewnętrznego lub/i międzynarodowego. Stąd, zależnie od treści i zakresu mandatu, funkcje operacji mogą obejmować: nadzorowanie implementacji osiągniętych wcześniej porozumień pokojowych i rozejmowych, pomaganie w ich realizacji, jak również wspieranie procesu budowania pokoju. Najczęściej są to działania służące utrzymaniu zawieszania broni, rozbrojeniu walczących stron, demobilizacji uczestników walk, stosowaniu środków mających za cel odbudowę zaufania między zwaśnionymi stronami, udział i pomoc w organizowaniu wolnych wyborów, działania na rzecz wzmacniania rządów prawa oraz rozwoju społecznego i gospodarczego.
Operacje pokojowe NZ jako mechanizm utrzymywania pokoju wykształcony ad hoc nie mają jednoznacznych podstaw prawnych w Karcie NZ. O ich specyfice decydują trzy fundamentalne zasady: zgody stron, bezstronność oraz zakaz użycia siły w celach innych niż samoobrona.
Instytucją decydującą o powołaniu operacji pokojowych jest Rada Bezpieczeństwa NZ, ponosząca główną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Ustanawia ona operacje na wniosek państw członkowskich NZ lub Sekretarza Generalnego. Trzeba jednak zaznaczyć, że w początkowym okresie niektóre operacje powołało Zgromadzenie Ogólne.
Operacje pokojowe w okresie zimnej wojny
Po raz pierwszy zasady operacji pokojowych określił Sekretarz Generalny NZ Dag Hammarskjold po kryzysie sueskim 1956 roku, w późniejszym czasie zostały one zmodyfikowane do trzech wymienionych powyżej i przez okres zimnej wojny były w zasadzie przestrzegane, z wyjątkiem operacji w Kongo.
(…)
… i doktrynę jako pomocniczy środek ustalania norm prawnych.
Jeżeli strony się na to zgadzają, może on rozstrzygnąć przedłożoną mu sprawę na zasadzie służebności i sprawiedliwości - ex aequo et bono. Tak w praktyce STSM, jak i MTS nie było jednak przypadku rozstrzygnięcia sporu przez odwołanie się do tej zasady.
Kompetencja Trybunału ma charakter fakultatywny. Państwa mogą, jak przewiduje to art. 36 ust. 2…
… międzyrządowych powiązanych z ONZ specjalnymi umowami i współpracujących z nią poprzez Radę Gospodarczą i Społeczną; d) innych organizacji międzyrządowych współpracujących z ONZ za pośrednictwem Rady Bezpieczeństwa i Zgromadzenia Ogólnego.
W skład systemu Narodów Zjednoczonych poza samą ONZ wchodzą następujące organizacje wyspecjalizowane: Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Bank Światowy (IBRD), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), Powszechny Związek Pocztowy (UPU), Międzynarodowa Unia Telekomunikacyjna (ITU), Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO), Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO), Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO), Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłu (UNIDO, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Turystyki (UNWTO)
Spośród organizacji międzynarodowych niebędących formalnie organizacjami wyspecjalizowanymi w rozumieniu Karty do systemu Narodów Zjednoczonych należą: Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) oraz Światowa Organizacja Handlu (WTO).
System Narodów Zjednoczonych obejmuje także dziesięć programów i agencji do których należą: Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD), Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Wysoki Komisarz ds. Uchodźców (UNHCR), Agencja Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)