To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Umorzenie zobowiązania Ogólna charakterystyka
Społeczno - ekonomiczny cel każdego zobowiązania tkwi w spełnieniu świadczenia przez dłużnika, czyli w jego wykonaniu, a skoro cel ten nie został osiągnięty zobowiązanie umarza się z mocy samego prawa
Umorzenie zobowiązania w prawie rzymskim mogło nastąpić na podstawie ius civile, albo też na podstawie prawa pretorskiego. Do sposobów umarzania wg ius honorarium zalicza się pactum de non petendo i kompensację. Pozostałe sposoby to umorzenia wg ius civile.
Zwolnienie z zobowiązania
W najdawniejszym prawie rzymskim samo wykonanie świadczenie nie powodowało umorzenia zobowiązania. Dłużnik był odpowiedzialny tak długo, dopóki nie przedsięwzięto, w formie przepisanej, czynności będącej odwrotnym aktem w stosunku do tego, który spowodował powstanie odpowiedzialności dłużnika. Np. zobowiązanie zaciągnięte przy użyciu spiżu i wagi (najstarsza pożyczka rzymska) umarzano w ten sposób, że dłużnik po odważeniu odpowiedniej ilości kruszcu przez trzymającego wagę w obecności 5 świadków ogłaszał zwolnienie z długu.
Zobowiązanie powstałe z kontraktów werbalnych umarzano za pomocą acceptilatio. Polegała ona na wymianie pytań i odpowiedzi między dłużnikiem i wierzycielem. Umorzenie mogło nastąpić niezależnie od świadczenia.
Nie jest wykluczone, że zobowiązania zaciągnięte litteris umarzano za pomocą akceptacji literalnych przed dokonanie odpowiednich wpisów.
Wykonanie zobowiązania
Pod wpływem ius gentium samo świadczenie zaczęto uważać za podstawę do uwolnienia dłużnika od odpowiedzialności. Dłużnik niekoniecznie musiał sam wykonać zobowiązanie, chyba że chodziło o świadczenie zależne od jego osobistych kwalifikacji (np. namalowanie portretu). Za zgodą wierzyciela mógł też dłużnik, zamiast tego co było przedmiotem długu, świadczyć coś innego.
Osobą upoważnioną do przyjęcia i domagania sie świadczenia był też adstipulator. Dłużnik za pomocą stypulacji przyrzekał jakieś świadczenie wierzycielowi, a obok niego przyrzekał to samo świadczenie spełnić na rzecz adstipulatora. Ten ostatni jako wierzyciel mógł przyjąć świadczenie, ze skutkiem umarzającym wierzytelność, a nawet zwolnić dłużnika z długu bez konieczności świadczenia z jego strony.
Nowacja Nowacja polegała na zastąpieniu jednego zobowiązania nowym stosunkiem obligacyjnym, który wstępował w miejsce poprzedniego. Nowacja dokonywała się przy zastosowaniu stypulacji i dlatego powstałe na gruncie poprzedniego nowe zobowiązanie miało charakter stypulacyjny, bez względu na to jaką podstawę miało zobowiązanie poprzednie.
Wraz z wygaśnięciem starego zobowiązania ulegały umorzeniu wszelkie związane z nim prawa akcesoryjne (zastaw, kara umowna)
(…)
… (np. A ma roszczenie do B o 100, a B ma roszczenie do A o 50, po uwzględnieniu potrącenia A winien domagać się od B 50).
Punktem zwrotnym w historii kompensacji był reskrypt Marka Aureliusza (kompensacja w procesie formułkowym). Pretor z mocy tej konstytucji udzielał pozwanemu, który miał wzajemną pretensję do powoda exceptio doli. Zarzut ten chronić go miał przed żądaniem powoda, który nie chciał uwzględnić jego wzajemnej pretensji i wnosił powództwo o całe roszczenie. Sędzia uwzględniając kompensację musiał wydać wyrok uwalniający pozwanego w całości.
Obawa przed utratą całego roszczenia wykształciła praktykę, zgodnie z którą powód (po reskrypcie Marka Aureliusza) sam redukował swe żądanie o wysokość zadłużenia wobec pozwanego i wnosił powództwo na kwotę wynikającą z końcowego rozliczenia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)