Twórczość Klemensa Janickiego. Klemens Janicki osiągnął wysoką sprawność w panowaniu nad głównymi wyznacznikami twórczości w języku łac. - językiem i tematem. Korzystał z poematów antycznych i współczesnych poetów XVI-wiecznych, są to typowe dla jedności kulturowej antyku i humanizmu loci communis. Janicki posłużył się doświadczeniami Jana z Wiślicy i Mikołaja Hussowczyka, którzy w tematach historycznych doskonalili narzędzie humanistycznej łaciny, jednak Janicki poprzez talent i dojrzałość kultury renesansowej pozostaje twórcą odrębnym.
Pierwszym zbiorem jego utworów były Vitae archiepiscoporum Gnesnensium (Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich) wydane w 1574 roku; powstałe w latach 1536 - 1537, prawdopodobnie, gdy poeta przebywał jako bibliotekarz w otoczeniu abp Krzyckiego. Zbiór epigramatów nie był zbiorem panegiryków, wiele z nich sławi rzeczywiste lub prawdopodobne zasługi abp-ów, w niektórych znajduje się łagodna krytyka nadużyć w Kościele, lub ton żartobliwy i wybaczający. Żywoty…pełniły także funkcję użytkową: były popularnym skrótem historii Polski, właśnie użytkowy charakter pisarstwa Janickiego zabezpieczał twórczość łacińską przed uwiądem młodzieńczej rutyny, także Janicki w swoich juweniliach poddał się temu, porównując w żywocie abp Hipolita tegoż do mitycznego Hipolita, za współbrzmieniem imion.
Stawianie władców i dostojników kościelnych jako wzorce osobowe poszerzało wiedzę poetycką o wiedzę historyczną i przyczyniało się do kształtowania się świadomości narodowej. Antwerpskie wydanie Żywotów królów zawiera satyrę Dialog przeciw różnorodności i zmienności polskich strojów, z roku 1541 lub 1542, ułożona na kształt rozmowy Stańczyka z Królem (Wł. Jagiełłą); tu Stańczyk nazywa się Morosophus(„ z głupia frant :D), pojawia się i Janickiego po raz pierwszy, jest tu rzekomym - bo ironicznym - obrońca mody. W Żywotach i Dialogu Janicki występuje jako chwalca czasów minionych, co jest częstą postawą u poetów renesansowych tym przypadku Janicki wspomina początki dynastii Jagiellońskiej, czas narodzin silnej i zwycięskiej monarchii.
Najważniejszy w dziejach wczesnej poezji humanistycznej był tom, który ukazał się w 1542 r. w Krakowie - Żale, Elegie, Epigramaty; [Klemensa Janickiego, poety uwieńczonego, Żalów księga jedna, Elegii różnych księga jedna, Epigramatów księga jedna] nie jest to zbiór o jednolitej konstrukcji i o jednakowej wartości; obok utworów okolicznościowych znajdują się także manifestujące przekonania artystyczne poety - Janicki wiele zawdzięczał mecenasom, Krzyckiemu, Piotrowi Kmicie. Dobrodziejstwa otrzymane spowodowały poparcie koncepcji politycznych patrona lub sławienie jego rodu. W epigramach tych poeta wychwala ród mecenasa, prosi o wybaczenie, jak również usprawiedliwia się z opóźnień w nadsyłaniu utworów.
(…)
… rodzinne Januszkowo, także wzorem poety wyliczał koleje swojego życia. Elegia ta, pisana w obliczu zbliżającej się śmierci, opisuje dolegliwości poety:” puchlinę wodną, która spowodowana jest, wg. Janickiego, faktem, iż od dzieciństwa pił jedynie wodę.
Poeta wspomina swych dobroczyńców, przyjaciół, rozważa nad ojczyzną, ale wspomina także o sławie, jaka spotkać może jego dzieła.
Zasadniczą cechą wierszy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)