TRZY CZYSTE TYPY PRAWOMOCNEGO PANOWANIA - M. WEBER
PANOWANIE - tzn. prawdopodobieństwo, że określony rozkaz zostanie wykonany, może opierać się na różnych motywach posłuszeństwa. W postaci czystej istnieją tylko trzy typy „podstaw prawomocności” panowania, których każdy, - jeśli rozpatrujemy typ czysty - wiąże się zasadniczo odmienną strukturą społeczną zespołu zarządzającego oraz środków zarządzania. 1). PANOWANIA LEGALNE - na mocy ustanowienia. Najczystszym typem takiego panowania jest władza biurokratyczna. Ideą podstawową tego typu władzy jest przeświadczenie, że można tworzyć swobodnie dowolne prawa i zmieniać je za pomocą formalnie poprawnego prawodawstwa. Posłuszeństwo obowiązuje nie wobec osoby na mocy jej swoistego prawa, lecz wobec ustanowionej zasady, która określa, komu i w jakim stopniu jest ono należne. Obowiązek posłuszeństwa jest ujęty w ramy pewnej hierarchii stanowisk, podporządkowującej niższe stanowiska wyższym oraz regulującej procedurę składania zażaleń. Podstawą funkcjonalności przedmiotowej jest dyscyplina organizacyjna.
- typ panowania „legalnego” reprezentują nie tylko nowoczesne struktury państwa i wspólnoty lokalnej, lecz w równej mierze stosunki władzy w prywatnym przedsiębiorstwie kapitalistycznym, w dowolnej organizacji czy stowarzyszeniu, które dysponuje rozbudowanym i hierarchicznie zorganizowanym zespołem zarządzającym. Nowoczesne organizacje polityczne są jedynie najwyraźniejszymi przedstawicielami tego typu.
- biurokracja jest technicznie najczystszym typem panowania legalnego. Ale żadne panowanie legalne nie bywa wyłącznie władzą biurokratyczną tzn. sprawowaną przez zatrudnionych w oparciu o umowę i mianowanych urzędników. Podobnie jak zespół zarządzający prawie nigdy nie ma charakteru wyłącznie biurokratycznego, lecz zazwyczaj w zarządzaniu uczestniczą na różne sposoby osoby wybitne i przedstawiciele grup interesu. Decydujące jest jednak to, że ciągłość pracy opiera się w głównej mierze i coraz bardziej na siłach biurokratycznych.
- biurokracja nie jest jedynym typem panowania legalnego. W okresie powstania nowoczesnego państwa ciała kolegialne przyczyniły się istotnie do rozwoju panowania legalnego. W szczególności zawdzięcza im swe narodziny pojęcie „urzędu”. Instytucja urzędników wybieranych odegrała ze swej strony ogromną rolę w prehistorii nowoczesnego zarządzania biurokratycznego.
2). PANOWANIE TRADYCYJNE - na mocy wiary w świętość istniejących od dawna porządków i potęgi panujących. Jej najczystszym typem jest władza patriarchalna. Opiera się na stosunkach charakterze wspólnoty, typem rozkazującego jest „pan”, słuchającego „poddany”, zespół zarządzający ma charakter „służby”. Zakres obowiązywania prawomocnych rozkazów poszczególnego sługi kształtuje się od przypadku do przypadku, zależnie do upodobania pana, któremu podporządkowany jest on całkowicie, gdy chodzi o występowanie w ważniejszych lub wyższych rangom rolach. Stosunkami w zespole zarządzającym rządzi osobista lojalność sługi, nie zaś obowiązki służbowe i dyscyplina służbowa. Jeśli chodzi o pozycje sługi występują tu dwie charakterystycznie różne formy:
(…)
…: pan, dzięki atomizacji członków zespołu oraz solidarności, jaką każdy z nich wobec niego odczuwa, jest w obliczu sprzeciwu wspólnego słabszy jest zawsze wtedy, gdy-jak to czyniły liczne administracje-członkowie zespołu zjednoczą się.
d) Panowanie charyzmatyczne jest swoistą, niezwykłą i całkowicie osobową postacią stosunków społecznych. Wówczas, gdy istnieje a nawet później, gdy zabraknie nosicieli charyzmy…
…, zaś państwa.
3). PANOWANIE CHARYZMATYCZNE - na mocy uczuciowego oddania osobie pana oraz uznania dla jego niezwykłych talentów (charyzma) w szczególności zdolności magicznych, bohaterstwa, mocy ducha i mowy. Źródłem osobistego oddania jest tu egzaltacja, jaką budzi coś wiecznie nowego, niecodziennego, niebywałego. Najczystsze typy władzy charyzmatycznej to władza proroków, bohaterów wojennych…
…. W tej sytuacji dochodzi do walki przywódców, którą ostatecznie rozstrzyga jedynie zaufanie wspólnoty, przy czym słuszność w może być tylko po jednej stronie, po drugiej zaś nieprawość nakazująca czynienie pokuty.
a) R. Sohm - opis panowania charyzmatycznego w gminie wczesnochrześcijańskiej. Wyprawy myśliwskie i wojenne, wymagające wodzów o niezwykłych kwalifikacjach osobistych, stanowią świecką, magia zaś…
… wspólnoty religijnej lub militarnej.
Wierzący w charyzmę dziedziczną w myśl przekonania, że kwalifikacje charyzmatyczne ma się we krwi. Wiara odnosi się tu do „prawowitego” dziedzica dynastii. Uprawnienia władcy są, więc całkowicie niezależne od jego cech osobistych.
Rytualna reifikacja charyzmy. Wiara, że jest ona pewną magiczną jakością, którą można przekazać lub ukształtować przez jakiś akt…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)