VI. FILOZOFIA ŚW. TOMASZA Z AKWINU (1225-1274)
1. Życie
Tomasz urodził się prawdopodobnie w 1225 roku w Akwinie, na zamku Roccasecca, choć dokładna data jego narodzin jest nieznana. Wywodził się z feudalnego rodu Aquino, osiadłego niedaleko Neapolu. Po skończeniu piątego roku życia, w 1230, Tomasz został wysłany przez rodziców do opactwa benedyktyńskiego na Monte Cassino. Został tzw. oblatem. Miał praktykować elementarne reguły życia i zdobyć podstawowe wykształcenie, na które składała się nauka czytania i pisania, gramatyka łacińska, podstawowa matematyka i harmonia. Przebywał na Monte Cassino do 1239 roku, a więc niecałe dziesięć lat.
W latach 1239-1244, jako kandydat na mnicha benedyktyńskiego, przebywał w Neapolu, kontynuując naukę w tzw. studium generale, w którym nauczano wszystkich ówczesnych gałęzi wiedzy i kultury. Tomasz studiował tam przede wszystkim sztuki wyzwolone oraz filozofię. Tam po raz pierwszy zetknął się z niektórymi tekstami Arystotelesa. W Neapolu spotkał ponadto zakonników z nowego zakonu, założonego w 1215 roku przez św. Dominika, popularnie zwanego zakonem dominikańskim (oficjalna nazwa to Zakon Kaznodziejski). W nowym zakonie przywiązywano dużą wagę do nauki. Reguła wymagała od zakonników kilku godzin studium dziennie. Tomasz, pragnący dalej studiować, widział swoje miejsce u dominikanów. W 1244 roku postanowił więc przerwać swój pobyt u benedyktynów i wstąpić do dominikanów. Spotkało się to jednak ze stanowczym sprzeciwem jego rodziny. Nie chciano pozwolić na to, by potomek zamożnej i szlacheckiej rodziny związał się z zakonem żebraczym, jakim był zakon dominikanów. Liczono raczej na to, że Tomasz w przyszłości zostanie opatem na Monte Cassino. Krótko po rozpoczęciu nowicjatu u dominikanów Tomasz został uprowadzony z klasztoru przez swych starszych braci i uwięziony w rodowym zamku. Wszystkie próby wpłynięcia na zmianę decyzji Tomasza okazywały się nieskuteczne, tak że, wobec jego uporu, w 1245 zgodzono się wreszcie na jego wstąpienie do dominikanów.
W latach 1245-1248 Tomasz przebywał najprawdopodobniej w domu zakonnym w Paryżu, nadal uzupełniając swą wiedzę i praktykując reguły duchowości dominikańskiej. Prawdopodobnie w Paryżu po raz pierwszy zetknął się ze św. Albertem (Wielkim), który jako jeden z pierwszych w średniowiecznej Europie rozpoczął studiowanie dzieł Arystotelesa. Albert z Paryża przeniósł się do Kolonii. Również i Tomasz został wysłany na dalsze studia do Kolonii. Odbywał je w latach 1248-1252 pod kierunkiem Alberta. Okres ten był przełomowy dla Tomasza, gdyż dogłębnie przestudiował on wszystkie dzieła Arystotelesa. Pod koniec studiów Tomasza przyjął święcenia kapłańskie.
W 1252 roku został wysłany ponownie do Paryża. Objął tam funkcję wykładowcy (lektora) w domu dominikańskim. Jego obowiązkiem było czytanie i komentowanie tekstu
(…)
… w jego „sumach”.
Pierwsze wieki chrześcijaństwa, pod wpływem autorytetu Ojców Kościoła, a zwłaszcza św. Augustyna, zwracały się ku filozofii platońskiej i neoplatońskiej. Wydawało się, że ta właśnie filozofia najbliższa jest wierze chrześcijańskiej, gdyż kładzie ona mocny nacisk na pierwiastek duchowy. Pod wpływem neoplatonizmu chrześcijańskiego rozwinęła się skrajnie spirytualistyczna duchowość. Platonizm w ogóle głosił wręcz pogardę dla ciała, pojętego jako więzienie dla duszy. Tymczasem najważniejsze dla chrześcijaństwa prawdy (będące przecież podstawą głównych świąt), o wcieleniu i zmartwychwstaniu, związane były w aspektem cielesnym. Tomasz z Akwinu wyczuwał, że platonizm nie jest dla chrześcijaństwa idealnym narzędziem myślowym i poszukiwał innego. Najpierw zwrócił się ku filozofii arabskiej…
… filozofii Arystotelesa w Europie średniowiecznej była filozofia arabska. Tomasz nie od razu zaakceptował arystotelizm. Ponieważ jednak był to ruch, który pociągał umysły mu współczesnych, postanowił bliżej się mu przyjąć. Jego dzieło, polegające na wykorzystaniu filozofii Arystotelesa dla myśli chrześcijańskiej, miało zbudować pomost pomiędzy dwoma opozycyjnymi nurtami: arystotelizmem interpretowanym w sposób pogański i konserwatywnym neoplatonizmem.
Oprócz tego dzieła życia, polegającego na przyswojeniu przez myśl chrześcijańską filozofii Arystotelesa, Tomasz był jednym z pierwszych myślicieli, którzy zaczęli odróżniać filozofię od teologii. Wcześniej granice pomiędzy tymi dziedzinami były niejasno określone lub zamazywane. Choć zasadniczy materiał filozoficzny Tomasza znalazł się w dziele Suma „teologiczna…
… na szczycie hierarchii bytów ożywionych znajduje się człowiek, który różni się od zwierząt posiadaniem woli i władzą poznania intelektualnego. Posiada też swoją formę, jaką jest rozumna dusza ludzka.
C. Antropologia
W swojej koncepcji człowieka Tomasz szukał rozwiązania pośredniego, pomiędzy dwiema skrajnościami: materializmem i spirytualizmem (dualizmem). Materializm, czyli pogląd twierdzący, że człowiek…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)