TEORIA PIENIĄDZA Istota pieniądza - jest to zjawisko społ.; przyjmuje różne formy. Pieniądzem (P) jest to wszystko, co jest ogólnie akceptowane jako śr. płatniczy.
W swej genezie P jest towarem.
Towary posiadają właściwość wymienialności; wart. towaru b. trudno zmierzyć np. godzinami pracy na ich wytworzenie, stopniem zadowolenia z ich użytkowania itp. Potrzebny był P jako powszechny ekwiwalent.
P jest towarem, który służy do wyrażenia wart. wszystkich innych towarów; jest uniwersalnym wyrazicielem wartości.
Wart. towaru wyrażona w P = cena.
Funkcje pieniądza:
miernik wartości - pełni ją w trakcie transakcji kupna-sprzedaży
środek wymiany (obiegu, cyrkulacji)
przedmiot tezauryzacji (oszczędności), czyli gromadzenia i przechowywania wartości
środek płatniczy = środek uwalniania od zobowiązań
- Dwie 1-sze funkcje są podstawowe i ściśle wiążą się ze sobą. Dzięki nim życie gosp. może stanowić pewną całość - można bowiem porównywać ze sobą wszystkie wart. gosp., sprowadzić je do wspólnego mianownika. Bez tej wspólnej miary nie byłoby pojęcia dochodu, kosztów, budżetu; cały r-k ekonom. byłby niemożliwy.
Ad 1 Funkcja miernika wart. polega na tym, że za pośrednictwem P wyraża się w cenach wart. wszystkich towarów (i usług) w jednakowych wielkościach ($, EURO, zł ...), porównywalnych pod względem ilości.
Do wyrażenia wart. towarów nie jest potrzebny P realny; wystarczy - P wyobrażony, idealny, abstrakcyjna jednostka obrachunkowa (pozostałe funkcje może pełnić tylko P realny).
P może pełnić tę funkcję tylko jako jedn. określonej wielkości. Tę wielkość, czyli skalę cen, ustala władza pieniężna (np. NBP);
Ad 2 - Jako śr. cyrkulacji P spełnia rolę służebną wobec wymiany. Ponieważ P „przenosi” wart. gosp., jest porównywany do krwi, której obieg ożywia organizm.
Cyrkulację stanowi całokształt zazębiających się wzajemnie przeobrażeń towaru w P i P w towar, wg formuły: T1 - P - T2; jest to postęp wobec formuły: T1 - T2, można przezwyciężyć ograniczoność bezp. wymiany, ale - powstaje możl. oderwania aktu kupna P od aktu sprzedaży. Strona „kupująca” P. nie musi kupić towaru; pojawia się groźba nierównowagi rynkowej
Ad 3 Kapitał pieniężny, a nie rzeczowy jest najdogodniejszym śr. przechowywania wart. gosp. ze względu na mniejszy koszt „magazynowania”; ponadto P mogą w każdej chwili być zużyte na dowolny cel, a kapitał rzeczowy służy tylko do określonego celu (albo trzeba go znów zamienić na P, by nim dowolnie rozporządzać); ale - możl. dewaluacji wskutek inflacji.
Tezauryzacja może się stać celem samym w sobie (→ gromadzenie bogactwa); wtedy P opuszcza sferę cyrkulacji, na długi czas staje się bierny, przekształca się w skarb. Do tej roli najlepszy jest P, którego wart. (nabywcza) jest względnie stała. Jeśli siła nabywcza P maleje, ludzie lokują swe oszcz. w złocie, biżuterii, akcjach, dziełach sztuki (po II wojnie św. ok. ¼ - 1/3 zasobów złota znalazło się w rękach prywatnych).
(…)
…. Natychmiast wydał złoto na potrzeby armii i swoje; skutek: ceny w całym świecie kultury helleńskiej radykalnie wzrosły.
Hiszp. odkrycia złota i srebra w Ameryce zwiększyły podaż tych metali, obniżając ich wartość; USA: wojna secesyjna (lata 60. XIX w.)
Rząd Niemiec finansował I wojnę św. głównie przy pomocy kredytów; po wojnie - chcąc szybko spłacić długi - drukował „pusty” P; nastąpił dramatyczny wzrost wielkości zasobów pieniężnych, a ceny ogromnie wzrosły (w 1923 r. były bilion razy większe niż przed wojną!).
Inflacja w II RP - wynikiem reform Wł. Grabskiego była wymiana P (wiosna 1924): 1 zł = 1,8 mln marek polskich; 1$ = 5,18 zł (luty 1924: 1 $ = 9,25 mln marek polskich).
I. nie ma jednej sprecyzowanej przyczyny; proces I. to splot wzajemnie zależnych od siebie zjawisk.
Rodzaje inflacji (A) - ze względu…
….
→ Jeśli w obiegu znajduje się 1 metal szlachetny = monometalizm.
Stopniowo kształtuje się pieniądz niepełnowartościowy, czyli taki, którego rzeczywista wart. jest niższa od nominalnej; w trakcie obiegu złoto się ściera, poza tym pojawia się pokusa „psucia monet”, np. dla finansowania wojen. Poszukiwanie innej formy pieniądza wiązało się też z wysokimi kosztami transakcyjnymi (wydobycie, ochrona) srebra i złota…
… i inne bariery pozataryfowe, ograniczenia dewizowe, subwencje eksportowe.
2/ Środki pośrednie: działania, które nie odnoszą się bezp. do obrotów z zagranicą, lecz dotyczą innych dziedzin gosp - i przez nie, po pewnym czasie, oddziałują na stosunki z zagranicą, np. politykę kursu walutowego, zmiany stopy % czy podatkowej.
CZYNNIKI ROZWOJU SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO
1. Ludność - występuje w charakterze: producentów…
…. jako dobro konsumpcyjne lub czynnik prod. W/w przykłady = towary powszechnie znane w danych społecznościach (np. w Am. Pn w czasach kolonialnych: muszle, tytoń); ludzie są więc skłonni je przyjmować jako zapłatę za swój towar - nawet jeśli nie chcą ich bezp. wykorzystać.
W końcu funkcję P zaczęły pełnić towary szczególne: kruszce szlachetne: srebro, bursztyn, złoto; mają one (zwł. złoto) wiele zalet…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)