Roksolanki, to jest ruskie panny Utwór składa się z trzech części I chór żeński 18 pieśni
II chór męski 31 pieśni
III chór żeński 20 pieśni
Rozpoczyna się autorskim prologiem do B.Z. i K.D (Pod inicjałami B.Z. kryje się nazwisko brata Szymona, Józefa Bartłomieja, natomiast rozwinięcie skrótu K.D. brzmi: Katarzyna Duchnicówna, czyli poślubiona Bartłomiejowi mieszczka lwowska)
Następnie pojawia się liryczny monolog Dziewosłęba (swata)
Zwrot „roksolanki” oznacza panny pochodzące z Roksolanii, którą to nazwą określano wówczas Ruś Czerwoną, czyli ziemie w Dorzeczu Sanu i Dniestru. Stąd też i „ruskie panny”. Problematyka Utwór rozpoczyna się dedykacją zbioru „Ukochanym oblubieńcom B.Z. i K.D .” Wiersz ten nadaje ton całemu cyklowi. Poeta liczy, że zdobędzie przychylność młodej pary, że jego utwór im się spodoba.
Następnie używa słów, które stanowią aluzję do śmiertelnej choroby Szymona, która wyniszcza jego młode ciało. Poeta ma bolesną świadomość, że jego życie „w pół zaczętej drogi” dobiega końca. Prosi, więc nowożeńców: Żyjcie za mnie, a ile blada Persefone Dni mi skróci, pędząc mnie za słoniowe wrota, Niechaj wam Bóg przedłuży tyle lat żywota. Właściwą część zbioru stanowią pieśni, które tworzą niezwykle kunsztowną konstrukcję. W utworze przedstawione zostały liryczne zwierzenia 69 bohaterów. Ich pokaz jest poetyckim turniejem, widowiskiem mającym uświetnić ślubną ceremonię i wyraźnie nawiązuje do słowiańskiej obrzędowości. Wprowadzenie na początku cyklu postaci Dziewosłęba właśnie do tych zwyczajów należy.
Dziewosłąb to swat, osoba, która towarzyszy narzeczonym od umowy ślubnej do oddania panny młodej oblubieńcowi. Jako mistrz ceremonii inscenizuje ku czci i uciesze młodej pary ów śpiewaczy turniej i wygłasza napisaną trzynastozgłoskowcem uroczystą przemowę o charakterze gratulacyjno-pochwalnym. Nowożeńcom, pasterskie imiona Lilidory i Rozymunda, wyznaczono rolę jurorów w tym poetyckim konkursie. Najczęściej pojawiającym się tematem wypowiedzi chóru jest miłość, daleka jednak od tej, jakiej patronuje bóg związku małżeńskiego. Sytuacja weselna stanowi, bowiem jedynie pretekst dla ułożenia zbiorku erotycznego.
Pieśni dziewcząt i chłopców są cyklem poetyckich wariacji osnutych wokół przeżywania miłości: na jawie i we śnie, w marzeniach i we wspomnieniach, w tęsknocie za zmarłymi kochankami, w szczęściu i cierpieniu.
Pokazują różne przypadki jedności szczęścia i cierpienia, koncepcja miłości zawarta w utworze jest nierozłącznie związana z cierpieniem. Stąd też tak licznie pojawiające się słownictwo, które ów zamysł podkreśla:
(…)
…, renesansowej, a także barkowej, lubiącej ostre kontrasty i alegoryczne obrazy, czerpał także z liryki popularnej i ludowej. Ważne jest to, że stać go jednak było na przekształcanie zastanych wzorców, poeta zmagał się z nimi, dążył do ich przystosowania, odświeżenia wytartych wyrazów i nadania im nowej siły. Roksolanki - sielanka
Mistrzem, którego Szymonowic w Sielankach naśladował najczęściej, był Teokryt, twórca sielanki jako gatunku literackiego. Fragmenty niektórych jego idyll tłumaczył i parafrazował. Podobnie traktował bukoliki Wergiliusza. Wzorując się na obu autorach, budował sielankową scenerię, kształtował partie liryczne i epickie, organizował dialogi pieśniowe, pełniące szczególnie doniosłe funkcje. Raz po raz pobrzmiewają w Sielankach echa liryki Jana Kochanowskiego, zdumiewają udane próby…
… inspirację. Roksolanki to utwór wybitny również w sferze formy, cechuje go wielorakość nastroju lirycznego i form monologu, zróżnicowana tonacja wypowiedzi, bogactwo obrazowania i języka poetyckiego. Poeta sięga po symbolikę i metaforykę o bardzo różnym rodowodzie. Cykl swój nasycił przede wszystkim symbolami poezji starożytnej (Muza, Kupido, strzała z łuku, Wenera)
Towarzyszą im jednak powszechne symbole o charakterze ludowym (para ptaków, wianeczek różany, wianek rozmarynowy) czy religijnym (ołtarz, światłość i ciemność). Gra znaczeń oparta na ludowej semantyce znaczeń erotycznych jabłuszka. Poeta uniezwykla potoczną metaforykę zmieniając jabłko w pomarańczę. Bardziej skomplikowaną konstrukcję symboliczną tworzy natomiast, opisując serce latające pod obłokami, ustrzelone spojrzeniem dziewczyny, a później…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)