Grecka sztuka Z epoki neolitu zachowało się dość wiele zabytków, szczególnie w Tesalji (domy o planach prostokątnych i owalnych, wzgl. apsydalnych). W epoce brązu rozwija się na ziemiach greckich sztuka zwana mykeńską (ob. Kreteńsko-mykeńska sztuka), którą głównie znamy z Argolidy i Beocji. Właściwa sztuka grecka zaczyna się dopiero w początkach II. tysiąclecia prz. Chr. z okresem żelaza. Jest to epoka t. zw. stylu g e o m e t r y c z n e g o (wieki IX-VIII. prz. Chr.). A r c h i t e k t u r a . Z epoki stylu geometrycznego zachowały się tylko nieliczne reszty świętych okręgów, wzgl. świątyń greckich, podobnie jak z następnego po niej okresu o r j e n t a l i z u j ą c e g o (w. VII.). Genezy świątyni greckiej nie udało się dotąd wytłumaczyć całkowicie, są na ten temat różne teorje, które uwzględniają zależność świątyni greckiej od domu północnego (typ prostokątny; t. zw. m e g a r o n ), od domu submykeńskiego, drewnianego, motywów egipskich, jak kolumna i t. d. Zasadniczy plan świątyni greckiej jest w każdym razie prostokątny; składa się z wydłużonej sali i przedsionka. Ściany są z kamienia, belkowanie i dach z drzewa, części dekoracyjne mogą być z gliny, jak metopy w świątyni Apollina w Termos. Następnie świątynia otrzymuje kolumny przed przedsionkiem lub wieniec kolumn dokoła; wieniec ten może być podwojony i w ogóle w tym kierunku istnieje szereg warjantów architektonicznych. Główne części dekoracji architektonicznej są: f r y z , p r z y c z ó ł k i i m e t o p y . Najbardziej charakterystyczną cechą świątyni pozostaje jednak zawsze k o l u m n a ; charakter kolumn prowadzi do wyodrębnienia poszczególnych t. zw. porządków architektonicznych. Do najstarszych należą świątynie: Hery w Olimpji, Apollina w Termos i Heraion argiwskie, wczesną fazę rozwojową przedstawia świątynia w Prinias na Krecie; wczesne są także świątynie w Wielkiej Grecji i na Sycylji. Pierwszy okres wielkiego rozwoju architektury greckiej przypada na w. VI., epokę a r c h a i z m u ; widać już wtedy ukształtowanie się dwu zasadniczych stylów: d o r y c k i e g o i j o ń s k i e g o . Świątynie doryckie są raczej wydłużone; kolumna dorycka jest krótsza i cięższa, belkowanie cięższe; w jońskim stylu widać większą dążność do lekkości i wdzięku. Z archaicznych doryckich wymienić można świątynie: Afai na Eginie, Hekatompedon na Akropolis ateńskiej, w Koryncie, w Assos i wiele świątyń w płd. Italji i na Sycylji; z jońskich: Artemidy w Efezie, Hery na Samos, skarbiec w Delfach. Po wojnach perskich powstaje bardzo żywy ruch na polu architektury, o czym świadczy szereg nowych świątyń. Marmur jest wtedy używany często. Za czasów Peryklesa powstają na Akropolis ateńskiej wspaniałe budowle, wykonane całkowicie z marmuru, w pierwszym rzędzie Partenon, ukończony ok. 438 przed Chr., ozdobiony przyczółkami, fryzem i metopami, związanymi z twórczością szkoły Fidjasza. Obok stylu doryckiego, wysuwa się teraz na lądzie styl joński. Już Propileje na Akropolis, ukończone 432 r. mają wewnątrz kolumny jońskie. Obok nich powstaje piękna mała jońska świątynia Nike, później attycko-joński Erechteion ze sławną halą Kor W. IV. w. charakter architektury zmienia się; staje się ona bardziej różnorodną i bogatszą. Wymienić tu można świątynię Ateny w Tegei Skopasa, okrągłą budowlę, t. zw. Tolos w Epidaurze, teatr w Epidaurze. W Małej Azji powstają również świątynie jońskie, jak odbudowana świątynia Artemidy w Efezie, świątynia Ateny w Prienie, mauzoleum w Halik
(…)
…. Za Aleksandra W. pierwsze miejsce zajmuje Apelles z Kolofonu (Afrodite anadyomene); z późniejszych należy wymienić Timomachosa (Medea). W epoce hellenistycznej kwitnie malarstwo rodzajowe i pejzaż, prawdopodobnie głównie w Aleksandrji. Powstają także wtedy pierwsze greckie ilustrowane rolki. P r z e m y s ł a r t y s t y c z n y jest najstarszą dziedziną twórczości artystycznej Greków. Na pierwszy plan wybija się c e r a m i k a . Grecy stworzyli wielką rozmaitość form naczyń, jak amfora, krater, lecyta i i., służących do celów domowych, kultowych, toaletowych i t. d. i doszli wtem do niezwykłej umiejętności; ceramika grecka jest jednym z najbardziej konsekwentnie rozwiniętych działów sztuki greckiej. Z metali wyrabiano części uzbrojenia, naczynia (szczególnie w epoce hellenistycznej…
… i atletów, lecz kwitnie także rzeźba architektoniczna i reljef (szczególnie nagrobkowy). Ważne miejsce zajmują rzeźby świątyni Zeusa w Olimpji. W połowie V. w. działa Myron, twórca męskich posągów bronzowych (Dyskobol). Osobny rozdział stanowi sam dla siebie F i d j a s z (ob.), twórca posągów: Ateny w Partenonie i Zeusa w Olimpji oraz in. dzieł. Do sztuki jego wzgl. jego szkoły (Alkamenes, Kresilas…
… i i.) zbliżona jest znaczna liczba rzeźb. Działalność Fidjasza stanowi najsilniejsze natężenie idealizującego realizmu rzeźby greckiej. Głównym przedstawicielem kierunku peloponeskiego jest w V. w. P o l i k l e t , tworzący postacie atletów (Doryforos, Amazonka): z jego osobą jest złączony t. zw. kanon w rzeźbie greckiej. Od IV. w. widoczny jest w rzeźbie naturalizm. Główni rzeźbiarze tego czasu są S k o p…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)