Sztuka romańska (styl romański, romanizm) - styl w sztukach plastycznych wykonywanych z kamienia XI - XIII wieku . Najwcześniej formy stylistyczne zostały ukształtowane na terenach zajmowanych obecnie przez dzisiejsze północne Włochy, Francję i zachodnie Niemcy (XI - XII wiek). Wkrótce zasięgiem nowego stylu objęte zostały kolejne tereny Europy i wraz z prowadzonymi wyprawami krzyżowymi przeniknął na Bliski Wschód.
Architektura romańska Architektura romańska rozwijała się od X - XIII wieku w nowo powstających, samodzielnych krajach Europy.
Termin „romańska” został wprowadzony dopiero w XIX wieku, naprzód w filologii dla określenia grupy języków wywodzących się z łaciny, później dla sztuki i architektury powstałej po ponownym zainteresowaniu się sztuką starożytnego Rzymu.
Okres trwania architektury romańskiej jest umowny i przyjmowany różnie w poszczególnych państwach. Najtrudniej jest określić moment przejścia od architektury wczesnego chrześcijaństwa do romańskiej we Włoszech. Przyjmuje się, że pod tym względem Francja i Niemcy wyprzedziły Włochy. Tak samo mało precyzyjnie określa się moment zakończenia epoki romańskiej. Najwcześniej, bo już w połowie XII wieku, od tego stylu odeszli budowniczowie we Francji, w innych krajach Europy okres romański trwał jeszcze przez prawie cały wiek.
Po przekroczeniu 1000 roku , który wydawał się ludziom żyjącym w na przełomie wieków momentem szczególnym, rozpoczęto na szeroką skalę wznoszenie nowych kościołów. Właśnie budownictwo sakralne odegrało największą rolę w kształtowaniu się nowego stylu architektonicznego, nazwanego stylem romańskim.
Kościoły pełniły w tym okresie podwójną rolę: były ośrodkami kultu oraz często spełniały funkcję obronną , dając schronienie podczas oblężeń.
Użycie kamienia , jako najczęściej stosowanego budulca i obronny charakter budowli, miały duży wpływ na kompozycję bryły budowli.
Kościół romański to budynek złożony z prostych brył (prostopadłościanów, walców, ostrosłupów) o surowym , ciężkim i monumentalnym charakterze. Grube mury i wąskie otwory okienne i drzwiowe, masywne wieże , podkreślają obronność założeń. Rzeźba i malarstwo są podporządkowane architekturze. Ponowne zainteresowanie się architekturą klasyczną i znaczny rozwój sztuki budowlanej, pozwoliły na powstanie wielu monumentalnych dzieł. Nie powielano jednak wzorów antycznych. Na kształtowanie się architektury romańskiej, oprócz architektury starożytnego Rzymu znaczny wpływ wywarła architektura wczesnego chrześcijaństwa i architektura przedromańska, a zwłaszcza dziedzictwo okresu karolińskiego . Zasięg architektury romańskiej przekroczył granice Cesarstwa Zachodniego, obejmując także Europę Środkowo-Wschodnią i Skandynawię. Jej wzorce wraz z krucjatami dotarły także do Syrii i Palestyny. W okresie romańskim po raz pierwszy od czasów starożytnych ukształtował się w miarę jednolity styl, obejmujący swoim wpływem tak duży obszar.
(…)
… korpusu i transeptu kryte są drewnianymi stropem, podobnie empory nad nawami bocznymi, te ostatnie zaś przykrywa sklepienie krzyżowe. Nawy boczne mają tutaj specjalne znaczenie: tworzą rodzaj obejścia całej świątyni z wyjątkiem jej wschodniego i zachodniego zakończenia. Ramiona transeptu są tym obejściem całkowicie otoczone, także od strony nawy głównej, dzięki czemu powstało dodatkowe oparcie dla kopuły…
… się w miarę jednolity styl, obejmujący swoim wpływem tak duży obszar.
Kaplica pałacowa w Akwizgranie
kaplica pałacowa w Akwizgranie - przykryta kopułą
Jest najlepiej zachowanym zabytkiem architektury karolińskiej. Na polecenie Karola Wielkiego wznosił ją do 786 r. do 800 roku mistrz Odo z Metzu, na wzór kościoła San Vitale w Rawennie. Konsekrowana w 803 roku przez papieża Leona III. Wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Miejsce pochówku Karola Wielkiego.
plan kaplicy pałacowej Karola Wielkiego w Akwizgranie
Kaplica łączyła się z innymi częściami pałacu. Środkowa część masywu zachodniego, z polichromowaną na czerwono arkadą, otwierała się na atrium, które mogło pomieścić siedem tysięcy osób. Władca ukazywał się z empory umieszczonej nad wejściem. Jeszcze wyżej znajdowała się mała kaplica. Wnętrze właściwiej kaplicy dzieli się na dwie kondygnacje o odmiennych funkcjach. Przyziemie służyło potrzebom liturgicznym, a poziom empor był zarezerwowany dla władcy i jego świty. Po zachodniej stronie empory stoi oryginalny marmurowy tron Karola Wielkiego.
wnętrze kaplicy pałacowej Karola Wielkiego w Akwizgranie
Władca uczestniczył z tego miejsca w mszach odprawianych…
… drzwi głównego portalu, ozdobione na wzór dzieł starożytnych lwimi głowami. Najważniejszą zmianą budowli było zastąpienie dwukondygnacyjnego karolińskiego sanktuarium gotyckim chórem.
wnętrze kaplicy pałacowej Karola Wielkiego w Akwizgranie
Kościół św. Michała w Hildesheim
kościół św. Michała w Hildesheim - bryła
Drzwi kościoła św. Michała
Katedra w Spirze
fasada (westwerk) katedry w Spirze…
… się pod sceną narodzenia i kąpieli. Jest to symbol grzechu pierworodnego przy zmysłowości centaura.
Cechy stylistyczne
Konwencja artystyczna jest antropocentryczna. Postaci przedstawiano trzy czwarte ponieważ pokazywanie frontalne nie pozwala na nawiązanie kontaktu pomiędzy osobami. Charakterystyka osób pozostaje w konwencji przedstawień typów średniowiecznych.
Ze sztuki ottońskiej czerpano szczupłą sylwetę…
… pierwowzoru.
Katedra Notre Dame w Poitiers
fasada kościoła Notre-Dame-la-Grande w Poitiers
Wyróżnia się bogactwem dekoracji na tle sztuki romańskiej we Francji. Obfita dekoracja sprawiła, że przypomina powiększony do ogromnych rozmiarów ozdobny relikwiarz albo płaskorzeźbioną skrzyneczkę z kości słoniowej. Cechą fasady są wieże, nawiązującą kształtem do tzw. latarni zmarłych. Mają formę wiązek kolumn…
… wieku), a także na północ i wschód od nich (do połowy XIII wieku). Była to głównie kamienna rzeźba architektoniczna o charakterze sakralnym, zdobiąca portale i kapitele oraz sztuka w metalu (drzwi, relikwiarze, płyty nagrobne, sprzęt liturgiczny).
Kwestia genezy rzeźby romańskiej do dziś budzi pewne wątpliwości. Druga połowa pierwszego tysiąclecia nie sprzyjała rozwojowi rzeźby figuralnej ze względu…
… nie napotykały się na zastrzeżenia, wręcz przeciwnie. Willibald Sauerländer podkreśla zależność rzeźby romańskiej od złotnictwa i malarstwa i uważa, że to ten proces spowodował, iż rzeźba romańska nie wykształciła form pełnoplastycznych.
Tematy, cechy i techniki
Rzeźba występowała głównie w ramach architektury, pod postacią kamiennych płaskorzeźb.
We wczesnej fazie stosowano relief płaski, w okresie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (1)
jpodlesna napisał(a):
2017-03-23 16:58:33
zla