URSZULA PERKOWSKA - „STUDENCI UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO W LATACH 1945 - 1948/49” 1. Organizacja studiów na UJ w latach 1945 - 1949 UJ wyszedł z wojny mocno osłabiony. Ponad pięcioletnia grabieżcza działalność okupanta niemieckiego doprowadziła do dewastacji zakładów naukowych. UJ poniósł również ciężkie straty osobowe. Na frontach II wojny światowej, w obozach koncentracyjnych, więzieniach, w wyniku represji sowieckich i niemieckich, zginęło blisko 120 pracowników naukowych i administracyjnych krakowskiej uczelni. Wielu powróciło do Krakowa z więzień, obozów, z tułaczki wojennej ze zrujnowanym zdrowiem, co przyczyniło się do ich przedwczesnej śmierci wkrótce po zakończeniu wojny.
23 stycznia 1945 w budynku Bursy Akademickiej przy ul. Grabskiej odbyło się ogólne zebranie profesorów i wykładowców uczelni. W zebraniu tym wziął udział zwierzchnik Ministerstwa Oświaty Stanisław Skrzeszewski. Przedstawił on ogólne wytyczne odnośnie spraw organizacyjnych uniwersytetu. Działalność uczelni miała się opierać na przedwojennym ustawodawstwie o szkołach akademickich. Uniwersytetem winny kierować władze wybrane na rok akad. 1939/40. Ustalono, że studia będą bezpłatne, a należy do nich dopuścić w jak najszerszym zakresie młodzież ze środowisk robotniczych i chłopskich. Jeszcze tego samego dnia odbyło się posiedzenie Senatu Akademickiego UJ, któremu przewodniczył rektor Tadeusz Lehr - Spławiński.
Do pracy nad uporządkowaniem i odczyszczeniem odzyskiwanych stopniowo budynków włączyli się pracownicy wszystkich kategorii i studenci. Ze schowków wydobywano ukryte przed zaborczością okupanta książki, meble, aparaturę naukową. Już na wstępie tych czynności okazało się, że uczelnia poniosła niepowetowaną stratę w swojej najstarszej dokumentacji aktowej. Ukryte w podziemiach Collegium Novum we wrześniu 1939 i specjalnie zabezpieczone dwa pergaminowe dyplomy erekcyjne uczelni z roku 1364 i 1400 nie przetrwały warunków klimatycznych i uległy całkowitej zagładzie.
Na przełomie lutego i marca 1945, jeszcze przed formalną inauguracją, wykłady i ćwiczenia podjęto na kilku kierunkach, m.in. geologii, rolnictwie, biologii.
W wyniku zmian terytorialnych poza granicami Polski pozostały dwie uczelnie o wielowiekowej tradycji i ogromnych zasługach dla kultury polskiej - Uniwersytet Lwowski i Wileński. Po roku 1945 wznawiają stopniowo działalność jako pierwszy Katolicki Uniwersytet Lubelski, a w następnych miesiącach przedwojenne uniwersytety w Warszawie i Poznaniu. Niemiecki Uniwersytet Wrocławski zostaje przekształcony w uczelnię polską. Obok niego zostają utworzone trzy nowe placówki uniwersyteckie - w Lublinie, Toruniu i Łodzi.
Do roku 1947 UJ tak jak i inne uczelnie polskie działał w oparciu o przepisy przedwojenne, czyli ustawę o szkołach akademickich z roku 1933, znowelizowaną w 1937. Zgodnie z poleceniem ministerialnym na czele UJ stanęły początkowo władze wybrane przed rokiem 1939. Obowiązki rektora przejął T. Lehr - Spławiński. Kierował uczelnią przez dwa lata w tzw. skróconym roku 1945 oraz pierwszym pełnym 1945/46. Zastępcą Spławińskiego został Władysław Szafer. W maju 1946 zgodnie z przedwojenną procedurą przeprowadzono na UJ pierwsze, i jak się wkrótce okazało, jedyne do roku 1947 wybory rektorskie. Największą liczbę głosów uzyskał Franciszek Walter. Tego samego dnia, w którym odbyły się wybory rektorskie, do Ministerstwa Oświaty wysłano pismo z przedstawieniem wyników głosowania i prośbą o zatwierdzenie wyboru. Przez 3 miesiące na pismo nie było żad
(…)
… od tego, czy świadectwo danej szkoły zostało uznane przez władze ministerialne za odpowiadające dokumentom szkół państwowych. Jeszcze przed ogłoszeniem wpisów Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego (KOSK) zwróciło się do uniwersytetu z prośbą o warunkowe przyjmowanie młodzieży na podstawie tymczasowych zaświadczeń o zdaniu egzaminu dojrzałości w tajnych kompletach. Uniwersytet przyjmował również w charakterze…
… polska szkoła średnia - Polskie Gimnazjum i Liceum w Balatonboglar, kształciło blisko 500 uczniów i uczennic. W Rumunii z kolei naukę w zakresie szkoły średniej odbywało kilkanaście osób z grona przyszłych studentów UJ. Nieliczni przedstawiciele młodzieży polskiej dostali się do Europy Zachodniej i tam zdobyli wykształcenie.
- nauka na tajnych kompletach, w szkołach sowieckich czy też ośrodkach…
… naukę na uczelniach zachodnioeuropejskich (Edynburg, Oxford, Liverpool). Kilkanaście osób kształciło się w obozach jenieckich. Po zakończeniu okupacji hitlerowskiej na UJ pojawiło się niespełna 900 studentów, którzy zaliczyli pierwsze lata studiów wyższych na tajnych kompletach lub też w instytucjach i szkołach zagranicznych.
- studia przedwojenne - wielu setkom młodzieży wybuch wojny przerwał…
… studentów UJ kształciło się przed rokiem 1939 na Uniwersytecie Jana Kazimierza i Politechnice Lwowskiej. Była to więc ta grupa młodzieży, która po wojnie nie miała już żadnej możliwości na powrót do macierzystych uczelni pozostałych poza granicami Polski. Tragedia powstania warszawskiego, wysiedlenie ludności i całkowite zniszczenie stolicy sprawiło, że liczna rzesza wygnańców z Warszawy znalazła…
… prowadzącą konspiracyjną działalność antykomunistyczną było Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość. Bez żadnych przeszkód - ze strony władz - w nowej powojennej rzeczywistości mogły się rozwijać organizacje lewicowe propagujące ideologię socjalistyczną czy komunistyczną. Istniały: Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (przybudówka PPS) oraz Niezależny Związek Akademickiej Młodzieży Socjalistycznej „Życie…
… kupców, a 777 to dzieci przedsiębiorców. Najwięcej osób z tych kręgów kierowało się na Wydział Humanistyczny, Matematyczno - Przyrodniczy i farmację;
RZEMIEŚLNICY - łącznie kształciło się w omawianym okresie prawie 1400, co stanowiło 5,5% ogółu studentów. W odróżnieniu od innych grup odsetek studentów ze środowiska rzemieślniczego wykazuje pewną tendencję wzrostową od 5,2% w roku 1945 do 6% w 1948/48…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)