Stosunki wodne Europa należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego, ale ponad 1/5 pow. zajmują obszary bez odpływu do oceanu (należące do zamkniętego zlewiska kaspijskiego); gł. dział wodny przebiega zgodnie z osią lądu, od Cieśn. Gibraltarskiej w kierunku pn.-wsch.; największymi rzekami pn.-zach. skłonu są: Peczora, Ren, Łaba i Wisła, pd.-wsch. — Wołga, Dunaj, Dniepr i Don; najwięcej wody w ciągu roku odprowadzają: Dunaj (ok. 277 km3), Wołga (255), Peczora (129), Dwina (101), Ren (62) i Dniepr (53); całkowity odpływ roczny wynosi 2576 km3 (co odpowiada 265-milimetrowej warstwie wody); na zlewisko atlantycko-ark. przypada 1661 km3 (64%), na śródziemnomor. i kaspijskie 915 km3. Bilans wodny całej Europy przedstawia się następująco: opady 630 mm, odpływ 265 mm, parowanie 365 mm, współczynnik odpływu 0,42 (w pn.-zach. części 0,86, wpd. — 0,30, we wsch. — 0,38). Większe rzeki (Dunaj, Ren) mają ustrój hydrolog. złożony, różny na poszczególnych odcinkach; na rzekach o zasilaniu lodowcowym (w Alpach) wysokie stany przypadają na miesiące letnie (topnienie lodowców), a niskie na miesiące zimowe; odwrotny rytm stanów wody wykazują rzeki o ustroju śródziemnomor. (b. niskie stany wody latem — w porze suchej, a wysokie zimą); rzeki wsch. części Europy mają ustroje: deszczowo-śnieżny, śnieżno-deszczowy lub śnieżny kontynent. (wysokie stany na wiosnę i niskie latem oraz zimą); na rzekach płynących ku pn. (Odra, Wisła) wysokie stany wiosenne są powodowane zatorami lodowymi. Zlodzenie pojawia się od Łaby na wschód (od paru tygodni do 5 mies.). Ponieważ gł. dział wodny nie przebiega najwyższymi wzniesieniami, lecz schodzi w obniżenia i przecina równiny, powstała możliwość łączenia dorzeczy żegl. kanałami, zwł. we wsch. części Europy; wzach. części Europy stworzono jednolity system dróg wodnych od Francji po Polskę; 1993 połączono Ren z Dunajem (Kanał Ren-Men-Dunaj). Łączna powierzchnia jezior w Europie wynosi ok. 170 tys. km2 (1,7% pow.); najwięcej jezior znajduje się na obszarach ostatniego zlodowacenia; wpn. Szkocji, Norwegii, Szwecji, Finlandii i Karelii są to jeziora tektoniczno-egzaracyjne (których misy są wyżłobione w odpornym podłożu skalnym), wpn. części Niz. Wschodnioeuropejskiej i na Pojezierzach Bałtyckich — rynnowe i morenowe; w wysokich górach liczne niewielkie jeziora cyrkowe, u podnóża Alp również duże jeziora egzaracyjno-morenowe (Genewskie, Bodeńskie, Garda, Maggiore). W Masywie Centr., górach Eifel (Reńskie G.Łupkowe) i na Płw. Apenińskim występują jeziora w kalderach i kraterach wygasłych wulkanów; na Płw. Bałkańskim — jeziora tektoniczno-krasowe (Szkoderskie, Ochrydzkie, Prespa); na pn.-zach. brzegach M.Czarnego — odcięte mierzejami limany, na pn. brzegach M.Adriatyckiego — laguny, a na pd. brzegach M.Bałtyckiego — słonawe zalewy (Szczeciński, Wiślany, Kuroński) i słodkowodne jeziora; odrębny typ tworzą jeziora deltowe. W Kotlinie Panońskiej występują płytkie reliktowe jez. Balaton i Nezyderskie; na Niz. Nadkaspijskiej — również jeziora słone (Baskunczak, Elton). Oprócz jezior naturalnych w Europie jest ponad 3800 jezior zaporowych (w tym ok. 500 opojemności ponad 100 mln m3); największymi pod względem powierzchni są zbiorniki: Samarski, Rybiński i Wołgogradzki (kaskada Wołgi), Cymlański na Donie i Krzemieńczucki na Dnieprze; największą ilość wody gromadzą zbiorniki: Samarski (58 km3) i Wołgogradzki (33,5 km3). Wieczne śniegi i lodowce zajmują w Europie ponad 130 tys. km2 (1,3% pow.), z tego na Spitsbergenie 58 tys. km2, Nowej Ziemi 30 ty
(…)
…), Cymlański na Donie i Krzemieńczucki na Dnieprze; największą ilość wody gromadzą zbiorniki: Samarski (58 km3) i Wołgogradzki (33,5 km3). Wieczne śniegi i lodowce zajmują w Europie ponad 130 tys. km2 (1,3% pow.), z tego na Spitsbergenie 58 tys. km2, Nowej Ziemi 30 tys. km2 , Ziemi Franciszka Józefa 18 tys. km2 i na Islandii 13,5 tys. km2. Granica wiecznego śniegu na Ziemi Franciszka Józefa schodzi…
… układ roślinności); zach. część Europy (W. Brytyjskie i nadbrzeżny pas lądu od zach. Norwegii po zach. Hiszpanię) zajmuje prowincja atlantycka z lasami dębowo-brzozowymi i wrzosowiskami. Pontyjsko-panońska prowincja lasostepów i stepów czarnomor. obejmuje pd. Ukrainę, Podole i przez Niz. Węgierską sięga do Dolnej Austrii. Na Niz. Nadkaspijskiej stepy przechodzą w półpustynie i pustynie (przeważnie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)