S. Żeromski: Przedwiośnie . Oprac. Z. J. Adamczyk. Ossolineum, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1982. BN I, 242.
publicystyka Żeromskiego ma często charakter postulatywny, piętnuje zjawiska w polskim życiu społecznym, występuje z różnymi inicjatywami,
wychowany Żeromski na martyrologicznej legendzie patriotycznej, wierzy w mit, że Polska odrodzi się do niepodległości i będzie państwem najlepszym,
stosunek Żeromskiego do odrodzonej Polski - między radością a świadomością niedostatków życia w kraju,
pisał o zacofaniu polskiego rolnictwa, o nędzy, kapitalistycznym wyzysku,
nie akceptował rewolucji - to dla niego nieokiełznany żywioł, niszczycielska siła, która niesie śmierć, chaos i zniszczenie, niechętny tak zwanym „klasom posiadającym”. Solidaryzował się z krzywdzonymi i wyzyskiwanymi, uważa, że można będzie osiągnąć sprawiedliwość społeczną bez rozlewu krwi, cele rewolucji osiągnie się bez rewolucji,
ukończone Przedwiośnie - 21.09.1924, pomysł mógł powstać w 1920 lub 1921 po rozmowie z uciekinierami z Baku. Przedwiośnie pisał prawdopodobnie z przerwami w latach 1921 - 1924,
zmiany w koncepcji - najpierw najważniejsze miały być perypetie Baryki, potem - sąd nad Polską. Po ostatniej części - Baryka staje się tylko świadkiem, a bohaterem pierwszoplanowym - Polska,
źródła (Żeromski nigdy nie był w Rosji) - z informacji repatriantek z Baku, z relacji dziennikarskich. Wizja o szklanych domach - z powieści Maurycego Jokaya Czarne diamenty . Obraz życia w Nawłoci - z własnych doświadczeń. Gajowiec i Lulek nie mają konkretnych odpowiedników. Gajowiec - wyraziciel idei państwowej, Lulek - komunistycznej. Gajowiec ma trochę opinii Żeromskiego, a program komunistów pochodzi z nielegalnych publikacji komunistycznych,
wyrasta Przedwiośnie z trosk i niepokojów. Żeromski ma 60 lat - oddał Polskę pod sąd. Sędzia - młody, nie patrzący przez pryzmat patriotycznego wzruszenia - Baryka - ma mieć odjęty związek emocjonalny z krajem - dlatego dzieciństwo spędza z dala od Polski, a przy doświadczeniach rewolucyjnej Rosji. Stąd w powieści 2 różne punkty widzenia świata,
w narracji - Żeromski ma punkt widzenia postaci powieściowych. Personalna narracja ogranicza obiektywizm, ale za to mocniej angażuje emocjonalnie, narracja w I części - z pozycji Baryki. Narracja w Przedwiośniu - niejednorodna. W Rodowodzie (część I) - lapidarna opowieść o zdarzeniach potocznych, narrator wszechwiedzący, dystansuje się od postaci. W Szklanych domach - podwójna perspektywa narracyjna - narrator wszechwiedzący lub personalny (stanowisko Cezarego lub jego matki), w Nawłoci - wie tylko tyle, ile Baryka. Jest kilka informacji ogólnych, niezbędnych o okolicznościach. Ale nie oceniają Baryki.
(…)
… polskiego patriotyzmu,
dwór w Nawłoci - egzystencja dworu ziemiańskiego, radość z poczucia przynależności do grupy. Rewolucja staje się dla niego obca,
po zamieszkaniu na Chłodku z chłopami - dostrzega ogrom krzywdy społecznej w Polsce. Gdy wyjeżdża z Chłodka - czuje się Polakiem, s. LXI odnalazł na ziemi polskiej wartość społeczną i moralną, która mogła stanowić alternatywę wobec rewolucji (…) tą…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)