Stanisław Grochowiak Twórczość Grochowiaka podzielić można na cztery okresy.
1. Wczesny (zakończony debiutem tomu „Ballada rycerska” 1956). Najbardziej znamienny dla tego okresu jest buntujący się podmiot, pierwszoosobowy liryczny bohater. Można odnaleźć bunt przeciw mieszczańskiej hipokryzji, niesprawiedliwości, wreszcie bunt metafizyczny. Bunt społeczny skierowany jest przecie stalinizmowi, bunt egzystencjalny zorientowany jest religijnie. Poeta objawia dwa oblicza: sentymentalne i patetyczne. (Dualizm podmiotu lirycznego jest w twórczości Grochowiaka trwalszy: z jednej strony jest on chory, kaleki, brzydki, dążący do autodestrukcji, z drugiej - zdrowy, silny, pełen witalności.) Dla tej dwoistości poeta wykorzystywał lirykę roli, stylizację.
2. Czas groteski i turpizmu (reprezentowany przez Menuet z pogrzebaczem , Rozbieranie do snu , pierwszą część Agrestów) . Obok liryki roli i stylizacji drugim sposobem ujmowania sprzeczności była groteska. Najczęstsza w poezji Grochowiaka jest groteska ekspresjonistyczna, deformująca, posługująca się budzącymi lęk rekwizytami. Elementami groteskowego widzenia świata są kontrastowe ujęcia, zabawa, komizm przechodzący w koszmar. Częste są odwołania do twórczości Szekspira, nieco rzadziej do Kafki. Groteska dotyczy najczęściej stosunku do miłości i śmierci. Turpizm z kolei był dla Grochowiaka ideową legitymacja w działaniach publicznych i nazwą dla własnej oryginalnej poetyki. Brzydota i codzienność stwarzają poezji lepsze warunki niż piękny, lecz fałszywy ład rzeczywistości, ponieważ pozwalają na spontaniczność czy prawdziwość. Taką wizję przeciwstawiał poetyckim poglądom Przybosia. 3. Okres uklasycznienia (rozpoczęty drugą częścią Agrestów, obejmujący też tomy: Kanon oraz Nie było lata) . W Agrestach znajdują się trzy cykle sonetów: białe (o micie miłości czystej), brązowe (o micie historii) oraz szare (o micie ziemi ojczystej). Mity stają się kołami ratunkowymi, których poeta chwyta się w przypływach rozpaczy, bądź na których stara się budować ideologię. W Kanonie groteskowe kontrasty ustępują tonacjom elegijnym, ważnym tematem jest śmierć ojca. Bardziej wyraźna staje się też tożsamość autora i podmiotu lirycznego. Nie było lata - tytuł ten odpowiada doświadczeniu autora, który stwierdza, że w jego życiu brakło pośredniczącego etapu żniw, właściwej dojrzałości. Poeta nie buntuje się już, jest spokojny, przemawia najczęściej miarowym jedenastozgłoskowcem.
4. Moment przemocy i moment czułości (rozpoczęty Polowaniem na cietrzewie ). Przemoc i okrucieństwo stają się nowymi tematami. Witalności towarzyszy dążenie do autodestrukcji, nie neutralizowane już groteskowymi formami. Wiele utworów opartych na wspomnieniach lub poświęconych zmarłym rówieśnikom (np. Halinie Poświatowskiej, Jerzemu Falkowskiemu). Ostatni tom poetycki Grochowiaka,
(…)
… do przebudzenia. Powracający w poezji Grochowiaka jest William Szekspir i Kafka Szekspir daje nadzieję opanowania miłości i śmierci, możliwość opanowania sprzeczności świata i chaosu rzeczywistości ludzkiej przez sztukę miłość i śmierć połączone jako dwa przeżycia ekstremalne. Umieranie łączy się ze strachem ale także fascynuje, podobnie fascynuje miłość, erotyka wiąże się ze śmiercią.
Tworzył kontrastowe ujęcia…
… czasem do pomieszania planów, co mogło dawać złudzenie nekrofilii. To jednak tylko złudzenie. W żywej kobiecie widział jej śmiertelność, tak jak aktualizującą się śmiertelność widział w sobie. Obraz kobiety ściśle związany był bowiem z wyobrażeniem podmiotu. Erotyka wiąże się ze śmiercią. Teatr śmierci bardziej jeszcze niż miłości jest kreowany, ma rzeczywistość duchową, jest oddzielony od realnej, aktualnej…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)