ROZDZIAŁ I
PODSTAWY DOKTRYNALNO - HISTORYCZNE
Zasadniczym problemem, który pojawia się na początku naszych rozważań, jest zagadnienie pojęcia władzy rozgrzeszania w kontekście wielowiekowej dyskusji dotyczącej rozróżnienia władzy święceń kapłańskich i władzy zwanej jurysdykcyjną. Na przestrzeni dziejów Kościoła dyskusja teoretyczna wśród teologów i kanonistów, jak również rozwiązania praktyczne dotyczące relacji zachodzącej pomiędzy potestas ordinis i potestas iurisdictionis powodowały w efekcie raz przeakcentowanie władzy święceń, innym razem władzy jurysdykcji. Prezentacja poglądów w tym zakresie wymaga najpierw ukazania podstaw doktrynalnych - biblijnych i teologicznych - dotyczących sakramentu pokuty, a następnie zajmiemy się rozwojem tej doktryny w historii.
1.1. Aspekt teologiczny sakramentu pokuty.
Bóg Ojciec objawił swoje miłosierdzie poprzez pojednanie ze sobą świata przez pośrednictwo Chrystusa i Jego zbawcze dzieło, a Jezus Chrystus jako Syn Boży i prawdziwy Baranek Boży, który zgładził grzechy świata przez swoją śmierć zniweczył śmierć naszą i zmartwychwstając przywrócił nam życie. To zwycięstwo Chrystusa nad grzechem i nad śmiercią objawia się przede wszystkim w sakramencie chrztu. W nim stary człowiek jest ukrzyżowany razem z Chrystusem wraz z grzechem i powstaje z martwych razem ze Zmartwychwstałym jako nowy człowiek.
W ofierze Mszy św. jest uobecniana męka Chrystusa. Przez Kościół i w Kościele Jego Ciało zostaje ofiarowane za wszystkich ludzi i Jego Krew zostaje wylana na odpuszczenie grzechów za zbawienie całego świata. Realnie obecny Chrystus jako ofiara pojednania w Komunii św. staje się dla wiernych pokarmem duchowym oraz znakiem pojednania i jedności braterskiej. Do pełnego uczestnictwa w Eucharystii, która jest źródłem i szczytem całego życia chrześcijańskiego i znakiem jedności Kościoła w szczególny sposób uzdalnia sakrament pokuty, usuwający grzech i dokonujący pełnego pojednania człowieka z Bogiem i wspólnotą uczniów Chrystusa.
Chrystus, gdy przekazał swoim Apostołom i ich następcom władzę odpuszczania grzechów, ustanowił w swoim Kościele sakrament pokuty. Gdyby wszyscy odrodzeni [przez chrzest] mieli wdzięczność względem Boga i wytrwale strzegli sprawiedliwości otrzymanej na chrzcie świętym z Jego dobroci i łaskawości, nie byłoby konieczne ustanawiać inny sakrament, różny od chrztu, dla odpuszczania grzechów. Jednakże «ponieważ Bóg, bogaty w miłosierdzie» [Ef 2, 4], «wie, z czego jesteśmy uczynieni» [Ps 102, 14], przeto dał lekarstwo życia także tym, którzy się później poddali w niewolę grzechu i pod władzę szatana, a mianowicie [dał] sakrament pokuty, w którym dobrodziejstwo śmierci Chrystusa zastosowuje się do upadłych po chrzcie świętym.
(…)
… rozgrzeszenia w imieniu Jezusa Chrystusa z mocą Ducha Świętego. Władza odpuszczania grzechów, jak wyżej powiedziano, została dana Apostołom przez Chrystusa. Sukcesorami zaś Apostołów są biskupi wraz ze swoimi współpracownikami - prezbiterami. Sobór Watykański II przypomina, że szafarze są wyposażeni w świętą władzę, a Kodeks Prawa Kanonicznego wyraźnie oddziela w Kościele władzę święceń (potestas ordinis…
… o tym w sposób wyraźny Konstytucja o liturgii Soboru Watykańskiego II: Czynności liturgiczne nie są czynnościami prywatnymi, lecz kultem Kościoła, będącego «sakramentem jedności».
Już Sobór Trydencki w reakcji na stanowisko reformatorów, którzy negowali możliwość jakiejkolwiek pomocy ze strony innych w pojednaniu z Bogiem i podkreślali wyłącznie wiarę penitenta, zdefiniował zarówno sprawę konieczności wyznania grzechów…
… przez tych, którzy otrzymali święcenia. Stąd zarówno władza święceń, jak i władza rządzenia zawierają się w pojęciu «władzy świętej» (sacra potestas), którą Chrystus ustanowił w Kościele. Chociaż rozgrzeszenie sakramentalne jest aktem władzy święceń, to posiadanie tej władzy nie wystarcza do sprawowania sakramentu pokuty. Od czasu Soboru Trydenckiego Kościół wymaga do ważności (ad validitatem) absolucji sakramentalnej…
… odpuszczania grzechów wszystkim wiernym i orzekł, że szafarzami sakramentu pokuty są wyłącznie biskupi i prezbiterzy, nawet pozostający w grzechu ciężkim. Sobór stawia jedynie warunek posiadania władzy zwyczajnej lub delegowanej nad penitentem. Samo zaś rozgrzeszenie posiada nie deklaratywny tylko, ale konstytutywny charakter.
Po raz drugi Sobór Trydencki zajął się władzą rozgrzeszania przy omawianiu…
… Dekret o życiu i posłudze kapłanów «Presbyterorum ordinis», wydane przez Sobór Watykański II.
Podsumowując można powiedzieć, że ten pierwszy aspekt - wspólnotowy - pojednania grzesznika z Kościołem oznacza przezwyciężenie separacji od Kościoła, którą grzech ciężki niesie ze sobą. Grzech ciężki jest odrzuceniem Miłości, Ducha, który ożywia Kościół i oddziela chrześcijanina od Kościoła, ale nie w sensie…
… wierności człowieka wobec Boga (aż do męczeństwa) oraz wierności i solidarności Boga wobec człowieka.
Także Nowy Testament, szczególnie liczne przypowieści ewangeliczne, jasno objawiają miłosierdzie Boga względem człowieka. Najbardziej charakterystyczna jest przypowieść o synu marnotrawnym, która może być rozumiana jako przypowieść o sytuacji człowieka, o miłosiernej miłości Boga i o powrocie grzesznika…
… i zmartwychwstaniu, znajduje się pełnia Bożego miłosierdzia: On zniweczył moc grzechu, odnowił całe stworzenie i nam przywrócił utracone życie. Cały Nowy Testament potwierdza to dzieło.
Można więc stwierdzić, że Jezus Chrystus, odkrywając i niszcząc moc grzechu, pogłębił i uczynił widzialnym miłosierdzie Boga, a Jego dzieło, w harmonii z dziełem Boga w Starym Testamencie, jest w doskonały sposób włączone w wierność…
…". W: Conciliorum oecumenicorum decreta. Basileae 1962, s. 221. Tekst polski: BF VII, 435.
Kanon 21.
M.in. Grzegorz IX, Konst. Quoniam (1227); Bonifacy VIII, Konst. Super cathedram (1300); Bonifacy XI, Konst. Inter cunctas (1304); Klemens V, Konst. Dudum (1323); Leon X, Konst. Dum intra (1516). Por. P. Hemperek. Władza rozgrzeszania. RTK 27 (1980) 5, 25-26.
Por. tamże.
Gonzales Del Valle, 93n.
G. Michiels. De…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)