SPÓŁDZIELCZOŚĆ
Spółdzielnia jest to korporacja zrzeszająca osoby (w przeciwieństwie do spółki handlowej, która zrzesza kapitały). Celem spółdzielni jest podniesienie zarobków oraz poziomu kulturalnego członków spółdzielni oraz ich rodzin. Początki światowego ruchu spółdzielczego przypadają na pierwszą połowę XIX wieku, okres rozpadu feudalizmu i szybkiego rozwoju kapitalizmem. Spółdzielczość była formą walki z wyzyskiem kapitalizmu oraz próbą ukształtowania nowych stosunków społeczno-gospodarczych. W roku 1843, w Anglii powstało roczdelskie stowarzyszenie spożywców, niedługo potem Fryderyk Wilhelm Raiffeisen stworzył tzw. Kasy Raiffeisena (drobne kooperatywy wiejskie), a Herman Schulze spółki dla rzemieślników i mieszczaństwa. Za ojca spółdzielczości uważany jest Robert Owen, odrzucający własność prywatną. Planował tworzenie „wsi kooperatywnych”, w których bezrobotni sami produkowaliby dla siebie potrzebne produkty, wyzwalając się od systemu fabrycznego. Na terenach Polski idee współdziałania od wieków wyrażały się poprzez tworzenie gildii kupieckich, cechów rzemieślników czy też instytucje drobnego kredytu, pomagające w razie klęsk żywiołowych. Pionierem spółdzielczości na terenach Polski był Stanisław Staszic. W roku 1816 utworzył Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze, którego celem było doskonalenie gospodarki i rozwijanie oświaty członków.
ZABÓR PRUSKI
Na charakter ruchu spółdzielczego w zaborze pruskim wpływ miało szereg czynników takich jak struktura gospodarcza i społeczna, coraz silniejsza polityka ucisku narodowego czy istnienie ruchu spółdzielczego w całym państwie i wśród ludności niemieckiej na ziemiach polskich. Dążenia do poprawy położenia drobnej własności, poczucie własnej słabości w połączeniu z wrogą postawą władz oraz toczona walka konkurencyjna z burżuazją niemiecką zrodziły silną tendencję do organizowania się jako zadanie całego narodu. Mieszczaństwo wraz z chłopstwem stanowiły środowiska sprzyjające rozwojowi ruchu spółdzielczego. Ustawa pruska z 1867 r. uznaje spółdzielnie za związek osób a nie kapitału - na walnych zebraniach każdy członek miał jeden głos a lista członków była zawsze otwarta. Wpływ na powstanie spółdzielczości wywarli zwolennicy „pracy organicznej” m.in. Karol Marcinkowski i Karol Libelt. Duże znaczenie miało też organizowanie kółek włościańskich wśród chłopów i towarzystw przemysłowych w miastach. Pierwsze, którymi kierował przez kilkadziesiąt lat patron Jackowski, uczyniły chłopa podatniejszym na reformy, a drugie były wyrazem rozwoju drobnomieszczaństwa. Z inicjatywy Mieczysława Łyskowskiego, Hipolita Cegielskiego zostało założone w 1861 roku Towarzystwo Pożyczkowe dla Przemysłowców miasta Poznania (w 1891 przemianowane na Bank Przemysłowy). W pierwszym podręczniku spółdzielczości Łyskowski wysuwał na plan pierwszy spółki kredytowe, uważając że w zaborze pruskim nie ma miejsca na spółdzielnie spożywcze, produkcyjne, magazynowe i hodowlane.
(…)
… się rozwijać. Działały tzw. kółka staszicowskie,a także kółka rolnicze. Przyczyniały się one do propagowania idei spółdzielczych, a także zakładania spółdzielni mleczarskich i oszczędnościowo - pożyczkowych. Lata 1905-1907 charakteryzowały się wzrostem zainteresowania ruchem spółdzielczym wśród szerokich mas zarówno wiejskich jak i miejskich. Zaangażowanie w tej dziedzinie zaczęła przejawiać również klasa…
…, hodowlana. Miały pełnić funkcję transformacyjną gospodarki w myśl polityki radzieckiej. Początkowo tworzone pod przymusem władz były bardzo słabe ekonomicznie. W czasie odwilży znaczna ich część upadła, a pozostałe zostały zreorganizowane. Spółdzielnie kółek rolniczych - Prowadziły zakłady mechaniczne, remontowo-budowlane, warsztaty usługowe. Dzięki nim miała nastąpić mechanizacja wsi, ponieważ zbyt małe gospodarstwa nie były w stanie same nabyć nowoczesnego wyposażenia technicznego. Kółka rolnicze faktycznie wsparły rozwój w latach 50. i 60.
Spółdzielczość w środowisku miejskim Spółdzielczość spożywców - najbardziej masowa forma spółdzielczego działania w miastach, jej celem było zaopatrywanie ludności w podstawowe produkty. W wyniki reorganizacji w roku 1965 w każdym województwie istniała…
… społecznego w ich obrębie.
Pozostałe. Stanowiły znacznie mniejszą siłę liczebną. W tej kategorii mieszczą się głównie spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu - Spółdzielnie rzemieślnicze, piekarzy, szewców, krawców. Zaliczane są tu również spółdzielnie pracy (jeszcze mniej), powstające głównie w miastach. Rozróżniamy 2 typy: posiadające własny warsztat pracy i nie posiadające, ograniczające się do pośrednictwa. Spółdzielnie pracy służyły poprawie bytu warstw najuboższych, ale nie przetrwały rozwoju kapitalizmu ze względu na brak kapitałów. Do kategorii `pozostałe' zaliczyć można także spółdzielnie przedsiębiorców, będące spółdzielniami często tylko z imienia, kiedy w rzeczywistości były to spółki kapitalistyczne szukające ulg podatkowych; np. hurtownie kupieckie, przedsiębiorstwa transportowe, czy znaczna część…
… Gospodarczy Spółdzielni Spożywców. Prasa spółdzielcza w tezach wysuniętych przez Rapackiego widziała akt o charakterze przełomowym. Obiektywnie jednak, założenia programu mogły budzić zastrzeżenia, choćby ze względu na fakt, iż zbyt przypominały program socjalizmu utopijnego. Podwyższenie płac, skrócenie dnia pracy, likwidacja bezrobocia, podniesienie cen w rolnictwie oraz założenie, iż kapitalizm sam wyda…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)