Wykład 14. Rola państwa w restrukturyzacji polskiej wsi i rolnictwa
Jak układały się stosunki państwa z klasą chłopską?
Państwo socjalistyczne: "represyjna tolerancja", atak na chłopów podejmowany przez różne agendy państwa.- reakcje obronne chłopów, charakter konfrontacyjny.
reforma rolna,
ograniczenie prywatnej własności i przymusowa kolektywizacja, Wynikiem tych oddziaływań był stan rolnictwa będący splotem działań władzy i reakcji na te działania. 3/4 areału ziemi znajdowało się w rękach prywatnych właścicieli, a jedynie 30% nakładów z budżetu państwa przeznaczano w końcu lat 70 na ten sektor. Państwo socjalistyczne faworyzowało sektor uspołeczniony w rolnictwie, co wynikało z przesłanek ideologicznych i politycznych. Przybierało to postać:
wyższych podatków, jakie płacili rolnicy, brak dostępu do maszyn, Opór chłopów wobec kolektywizacji przybierał postać biernego oporu.
W 1973 wprowadzono reformę administracji stopnia podstawowego, tworząc gminy jako podstawowe ogniwa administracji państwowej, co można traktować jako wzmocnienie kontroli państwa nad społecznościami wiejskimi. Doprowadziło to do konfrontacji dwóch światów funkcjonujących według dwóch odmiennych logik - logiki rodzinnej i logiki formalnych struktur lokalnej biurokracji. Chłopi prowadzili "grę z systemem", oswajali system komunistyczny- wyrazem korupcja, nieformalne układy, klientelizm oraz różne formy obywatelskiego nieposłuszeństwa. Stosunki między państwem a chłopami nacechowane były paternalizmem. Metafora "szklanego klosza"- państwo zarówno chroniło, jak i ograniczało rozwój rolnictwa prywatnego. W okresie komunizmu wzmocniła się postawa oporu i utrwaliła głęboka nieufność wobec państwa jako instytucji, która zagrażała podstawom chłopskiego bytu, czyli rodzinnemu gospodarstwu rolnemu. Stawką w grze z systemem komunistycznym była chłopska własność i margines niezależności gospodarki chłopskiej od systemu nakazowo-rozdzielczego. Relacje chłopi-państwo opierały się na politycznej i administracyjnej presji wobec chłopskiego rolnictwa, którą ograniczały braki żywności. Represje dotyczyły głównie ograniczeń w zakupie ziemi, maszyn, dostępu do kredytów. Po roku 1989 - brak ingerencji w procesy gospodarcze i brak wsparcia dla rolnictwa chłopskiego. Rolnictwo jest działem gospodarki narodowej poddanym większemu zakresowi regulacji i wspierania ze strony państwa. W UE państwo pełni funkcje interwencyjną, regulacyjną i ochronną. Jej ograniczanie spotyka się ze sprzeciwem farmerów i dokonuje się bardzo powoli. Sami rolnicy mogą zrobić niewiele dla poprawy własnej sytuacji ekonomicznej. Więcej zależy od uwarunkowań makroekonomicznych, globalnego rynku i woli i zaangażowania państwa. Zaskakującym paradoksem polskiej transformacji jest poszukiwanie i domaganie się przez rolników opieki ze strony państwa. Zamiast niewidzialnej ręki rynku rolnicy domagają się widzialnej i silnej ręki państwa. Pozbawieni" opieki" rolnicy obserwują brak regulacji i dostosowań w sferze prawa. Wywierają presję na państwo, które często tej presji ulega, gdyż do tej pory nie zdefiniowano jasno zakresu i formy wpływu państwa na rolnictwo i wieś. Rolnicy nie są przygotowani do radzenia sobie w nowej sytuacji społeczno-ekonomicznej. Brak skutecznych kanałów artykulacji interesów rolniczych i sprawnych organizacji. W literaturze socjologicznej i politologicznej popularny jest pogląd, że organizacje rolnicze stanowią klasyczny przykład "lobby" lub "specyficznej grupy interesu", co wzbudza pejoraty
(…)
… się na państwo", wzrost zwolenników rozwiązań etatystycznych w rolnictwie i w jego otoczeniu wśród rolników,
Kto był zwolennikiem postaw etatystycznych:
zatrudnieni w rolnictwie,
starsi wiekiem (powyżej 55 lat),
osoby z wykształceniem podstawowym,
deklarujący preferencje partyjne PSL lub SLD,
nieczytający gazet,
pesymiści w ocenie przyszłości rolnictwa,
osoby deklarujące zamiar głosowania przeciw przystąpieniu…
… skutecznych kanałów artykulacji interesów rolniczych i sprawnych organizacji. W literaturze socjologicznej i politologicznej popularny jest pogląd, że organizacje rolnicze stanowią klasyczny przykład "lobby" lub "specyficznej grupy interesu", co wzbudza pejoratywne skojarzenia i wrażenie, że obrona interesów rolniczych dokonuje się kosztem interesów pozostałych kategorii społecznych, bądź z naruszeniem…
… oznacza, że rolnik otrzymuje jedynie dochody z pracy, a nie rekompensatę pieniężną z tytułu ponoszenia ryzyka i zarządzania majątkiem. Rezultatem transformacji jest przekształcenie przestrzeni wsi w miejsce egzystencji upośledzonych kategorii społecznych niezdolnych do samodzielnej egzystencji ekonomicznej.
Analiza roli państwa w procesach rozwoju rolnictwa obejmuje również odpowiedź na pytanie o zakres…
… rynkowej:
ceny - minimalne, gwarantowane, dla produktów szczególnych,
protekcjonizm - cła ochronne, dopłaty eksportowe,
Obecnie - zmiana akcentu, nacisk na politykę strukturalną, a nie na politykę rolną. 1
2
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)