Wykład 11. Wieś i rolnictwo w dobie globalizacji. Zagrożenia i szanse
Co wnosi proces globalizacji do problemów wsi i rolnictwa? Powoduje, że problemy i przemiany zachodzące w jednym miejscu przestają zależeć wyłącznie od mechanizmów wewnętrznych, pobudzonych do istnienia przez napływ zewnętrznych innowacji. Zależą one coraz bardziej od „efektu demonstracji”, który sprawia, że kształt tych przemian jest wypadkową wielu sił i czynników, zarówno wewnętrznych (endogennych), jak i zewnętrznych (egzogennych). Zmiany społeczne dokonujące się współcześnie wynikają coraz bardziej z kompleksu rozmaitych zewnętrznych uwarunkowań, określających funkcjonowanie zmieniających się struktur społecznych, systemów politycznych, gospodarczych czy kulturowych.
Tworzy się wzajemnie powiązany układ o charakterze globalnym. Współczesne teorie zmiany społecznej coraz szerzej uwzględniają fakt, że rośnie znaczenie mechanizmów współzależności w procesach zmiany społecznej. Współczesne przemiany wsi i rolnictwa analizowane są w kontekście procesu globalizacji.
Na czym polega swoisty charakter globalizacji w rolnictwie? działalność gospodarcza i tożsamość wielu jednostek gospodarczych nie może być wiązana z danym krajem. Np. Zakłady Mięsne „Sokołów” należą do kapitału zagranicznego, przerabiają mięso pochodzące m.in. z Danii. Konsument kupujący te wyroby w Polsce jest przekonany, że kupuje polską żywność.
Przeobrażenia systemu organizacji produkcji w skali ponadnarodowej spowodowały, że farming ( uprawa ziemi) nie jest już synonimem rolnictwa ( agriculture). Produkcja żywności współcześnie to cały skomplikowany system przetwórstwa żywności i zasad jej dystrybucji. Rolnictwo w dobie globalizacji obejmuje cały kompleks stosunków ekonomicznych, organizacyjnych, politycznych i kulturowych, nieorganiczonych tylko do jednego sektora gospodarki czy jednego typu obszarów, do obszarów wiejskich. Proces globalizacji uwypukla wieloaspektowy charakter współczesnego rolnictwa, jego złożoność w wymiarze społecznym, politycznym, kulturowym.
Etapy kształtowania się międzynarodowego układu stosunków rolnych (H. Friedman, Ph. McMichael):
I food regime, lata 70 XIX wieku, do I wojny światowej, rozwój kapitalizmu przemysłowego, formowanie się w Europie państw narodowych, rozwój światowego systemu kolonialnego, Europa importowała zboże i mięso z tzw. nowych państw osadniczych (Australia, Ameryka Północna) i surowce z kolonii, eksportowała zaś produkty przetworzone, kapitał oraz ludzi. Nowe kraje osadnicze stworzyły ze starymi zunifikowany, regulowany przez system cen rynek światowy. I food regime. Rolnictwo stało się w pełni sektorem kapitalistycznym, powiązanym z przemysłem, wyraźnymi zewnętrznymi relacjami. Rolnicy musieli nabywać środki produkcji (maszyny, środki chemiczne) i sprzedawać surowce dla przemysłu. Przemysł nie odgrywał wielkiej roli w procesie przetwórstwa żywności. Na skalę przemysłową produkowano jedynie mąkę i konserwowano mięso, głównie na potrzeby armii. Pomiędzy przemysłem a rolnictwem istniały wyraźnie i łatwo dające się zaobserwować granice. Podobne relacje między przemysłem i rolnictwem ukształtowały się w skali gospodarek narodowych. Postępowała modernizacja rolnictwa, rozwijała się konkurencja pomiędzy producentami rolnymi na rynku wewnętrznym i międzynarodowym.
(…)
… dla przemysłu spożywczego. Postępuje intensyfikacja produkcji rolnej. Pojawiają się substytuty artykułów rolnych, sprowadzanych wcześniej z kolonii, potem z krajów Trzeciego Świata. Zburzyło to stosunki ukształtowane wcześniej, w okresie I food regime. Kraje wysoko rozwinięte stają się eksporterami żywności. Kraje Trzeciego Świata uzależniają się od importu żywności.
III food regime- lata 70 i 80 XX wieku…
… lokalne staną przed wyzwaniem znalezienia nowych form i zasad integracji społecznej. Badacze globalizacji, na przykład Z.Bauman, podkreślają, że jednym z jej aspektów jest żywiołowość i utrata kontroli przez aktorów społecznych. Czy zatem wiejskie społeczności lokalne w Polsce mają szanse sprawować jakąkolwiek kontrolę nad skutkami globalizacji, czy też skazane są na bierne podporządkowanie się zmianom? Jak zostało zauważone, jedną z zaobserwowanych reakcji społeczeństw i grup na niosący wzrost zróżnicowań społecznych i ekonomicznych proces globalnej zmiany jest rozwój różnych form komunitaryzmu, który przybiera formę ruchów wspólnotowych i organizacji opartych zarówno na odrzucaniu globalnych wzorów, jak i ich akceptacji. Czy w związku z tym można oczekiwać, że pojawią się nowe formy integracji społecznej…
… „globalne kulturowe przepływy”. Ucieleśnia je wszechobecna ikona firmowa Coca Coli, gwiazdy pop kultury czy menu restauracji McDonalds. 1
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)