To tylko jedna z 12 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
SKRZYDŁA
(opracował Radosław Sikora)
skrzydła.zip do pobrania
JakŜe tu pisać o husarii, nie wspominając o husarskich skrzydłach? Wokół nich narosło mnóstwo pytań i
kontrowersji. Historycy juŜ od XIX w. próbują z lepszym czy gorszym rezultatem dojść do tego od kiedy,
jak powszechnie i jak długo husaria uŜywała skrzydeł, skąd naleŜy wywodzić ich pochodzenie i chyba
najbardziej podstawowe - czemu słuŜyły?
Jednak zanim przejdziemy do odpowiedzi na te pytania, zapoznajmy się ze sposobami umocowania
skrzydeł. Trzeba bowiem zdawać sobie sprawę, Ŝe szeroko rozpowszechniony obraz husarii z dwoma
skrzydłami przymocowanymi do pleców (a właściwie napleczników półzbroi husarskich) jest o tyle
prawdziwy, o ile niepełny. Husaria stosowała dwa podstawowe sposoby mocowania skrzydeł. Było to
mocowanie do napleczników i troczenie do siodeł husarskich. W pewnych okresach dominował jeden bądź
drugi sposób (o czym później).
Nie zawsze były to teŜ dwa skrzydła. Zarówno z zachowanych w zbiorach oryginalnych zbroi jak i z
innych źródeł (ikonografia, przekazy pisane) dowiadujemy się, Ŝe często ograniczano się do jednego
skrzydła - bądź to mocowanego centralnie , bądź teŜ troczonego z prawej lub lewej strony konia .
Zbroja husarska z pojedynczym skrzydłem znajdująca się w zbiorach rosyjskiego ErmitaŜu (St.
Petersburg). Drewniane skrzydło obciągnięto skórą, w którą wszyto pióra (częściowo nowe).
Długość skrzydła 107,5cm.
Sebastian Sobieski - chorąŜy królewskiej chorągwi husarskiej.
Fragment Rolki Sztokholmskiej
Zbroja husarska starszego typu, pierwsza poł. XVIIw., Biblioteka PAN w Kórniku - dział
muzealny. Osłony nóg i skrzydło dodane w późniejszym okresie.
Cel stosowania skrzydeł husarskich
Skrzydła husarskie miały niewątpliwie charakter ozdobny, stosowano je w czasie parad i uroczystych
wjazdów. Najlepszym tego dowodem jest znakomity dokument z epoki świetności husarii, a mianowicie
tzw. Rolka Sztokholmska. Przedstawia ona uroczysty wjazd do Krakowa jaki odbył się 4-XII-1605 z
okazji zaślubin króla Zygmunta III Wazy z austriacką arcyksięŜniczką Konstancją. Zwarte szeregi
chorągwi husarskich i oddzielne postaci husarskich oficerów są zilustrowane z drobiazgową
szczegółowością. Widać na nich wyraźnie husarskie skrzydła przytroczone (po jednym czarnym skrzydle)
u tylnych łęków siodeł.
Czy jednak husarskie skrzydła słuŜyły tylko ozdobie? Czy były teŜ uŜywane w bitwach i jakie mogło być
wtedy ich przeznaczenie? Ten właśnie problem spędza sen z powiek badaczom tej formacji. Niektórzy
twierdzą, Ŝe husaria uŜywała ich wyłącznie przy paradach, czy innych tego typu niecodziennych
uroczystościach. Argumentami potwierdzającymi ten pogląd mają być następujące fakty:
a) brak (u większości zachowanych do naszych czasów zbroi husarskich) zaczepów na zamocowanie
skrzydeł
b) niedostateczne potwierdzenie stosowania skrzydeł husarskich na ilustracjach bitew tworzonych w
czasach istnienia husarii
c) niemoŜność zastosowania skrzydeł husarskich przy zbrojach pozbawionych napleczników (a
(…)
… skrzydeł husarskich na ilustracjach bitew tworzonych w
czasach istnienia husarii
c) niemoŜność zastosowania skrzydeł husarskich przy zbrojach pozbawionych napleczników (a dodać tu
trzeba, Ŝe od ok. 2 poł. XVIIw. napleczniki powszechnie odrzucano - a to w celu zmniejszenia cięŜaru
zbroi)
d) skrzydła husarskie miałyby przeszkadzać w boju (przeszkadzałyby np. w zamachu szablą), a ich uŜycie
niepotrzebnie…
…, z kolei obraz Szymona
Boguszowicza "Bitwa pod Kłuszynem" malowany przed 1620r. przydaje husarzom ten charakterystyczny
element. TakŜe obraz "Bitwa pod Wiedniem" malowany w 1694r. zawiera husarzy ze skrzydłami .
Bitwa pod Wiedniem Marcina Altomonte, fragment: husaria atakuje turecką konnicę i
janczarów, Lwowska Galeria Obrazów, zamek w Olesku.
Ten ostatni obraz - stworzony na zamówienie Sobieskiego - jest najlepszym przykładem na to jak
ostroŜnie naleŜy podchodzić do tego typu przekazu. Odmalowując bowiem scenę ataku husarii na turecką
konnicę i janczarów, mamy z jednej strony wspaniałych uskrzydlonych jeźdźców, lecz z drugiej ewidentny
błąd malarza, gdy jednemu z husarzy kaŜe on uŜyć koncerza do cięcia (a jest to broń przeznaczona
wyłącznie do kłucia!). Jak w takim świetle potraktować więc husarskie…
…
zamieściliśmy w rozdziale LITERATURA.
c) Zagadnienie ergonomiczności stosowania skrzydeł jest nie mniej frapujące. Z jednej strony nie moŜna
odmówić racji temu, Ŝe skrzydła mogły powodować utrudnienia w operowaniu bronią. Z drugiej jednak
strony odnosić to moŜna tylko do szczególnych przypadków. Zamach szablą utrudniały wysokie skrzydła,
lecz skrzydła krótkie (a mamy pewne podstawy aby sądzić, Ŝe…
… na głowach blaszane (policyjne) przyłbice. Ich widok
wywołał niesamowite wraŜenie na Ŝołnierzach sowieckich.
- Polski regulamin wojskowy przed II w.ś przewidywał okresowe przeprowadzenia szarŜ na piechotę.
Miało to uodpornić psychicznie piechurów. Wielki wpływ samego widoku pędzących jeźdźców na
psychikę moŜna było najwyraźniej obserwować w warunkach bojowych (chociaŜby w czasie I w.ś. czy
walk…
… na widok szarŜy kawalerii.
Husaria występując do boju nie musiała zmagać się z bronią maszynową, z szybkostrzelną artylerią ani ze
zmechanizowanym przeciwnikiem. Piechur miał przeciw niej muszkiet - z którego w czasie szarŜy mógł
wystrzelić tylko raz, pikę - która nie mogła dać mu ochrony.(w spotkaniu z husarią)
Za husarią szła fama niezwycięŜonej jazdy. Zetknięcie w boju z takim przeciwnikiem, musiało…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)