Składniki jakościowe tragedii wg Arystotelesa
Arystoteles w swym dziele pt. ,,Poetyka” opisuje kwestie tragedii greckiej, która definiuje tak: ,, jest to imitacja akcji poważnej, skończonej i posiadającej odpowiednia wielkość, wyrażona w mowie ozdobnej, odmiennej w różnych częściach dzieła, nie za pomocą opowiadania, lecz w formie dramatycznej, przez litość i trwogę osiągająca katharsis od takich właśnie uczuć”
Arystoteles wymienia sześć elementów konstytutywnych tragedii, czyli składniki jakościowe:
Fabuła ( mythos) - organizacja przedstawionego świata i jego oddziaływania na odbiorcę
- dusza, zasada, cel tragedii
- układ, organizacja przedstawionych zdarzeń
- naśladowanie pewnego ciągu ludzkich działań
- naśladowanie pełnej akcji utworu skonstruowanej an takich zasadach, które umożliwiłyby dostarczenie właściwej dla danego gatunku przyjemności
- określenie jej wielkości- w jej ramach musi się odbyć zmiana losu w wyniku rozwoju zdarzeń
- porządek - fabuła musi posiadać początek, środek i koniec
- musi być jednolita tzn. oparta na jedności akcji, której zdarzenia przebiegają wbrew oczekiwaniu i wynikają jedne z drugichna zasadzie prawdopodobieństwa lub konieczności
- występują dwa rodzaje fabuły:
Prosta
Zawikłana perypetia, rozpoznanie (kulminacyjny moment akcji dramatycznej)
Charakter postaci ( ethos) - moralny aspekt charakteru
- obejmuje te cechy charakteru, które ujawniają się w postepowaniu lub wypowiedziach bohaterów jako wynik dokonanego przez nich wyboru kierunku działania
- są to głównie działania wewnętrzne, mają miejsce w psychice bohatera (np. dylematy etyczne Antygony)
Sposób myślenia (dianoia)
- myśl, sposób myślenia postaci
- wyraża się ona wyłącznie za pomocą włożonych w usta bohaterów wypowiedzi wtedy, gdy uzasadniają oni swą postawę wobec tezy przeciwnika, lub gdy wyrażają ogólne prawdy albo stwierdzają jakieś fakty
- istnieją niejako dwa poziomy funkcjonowania struktury myślowej:
Poziom polityczny stanowi minimum wymagań stosowności
Poziom retoryczny zaspokaja te wymagania w wyższym stopniu
Język (leksis)
- kompozycja słowna posiadająca formę wiersza
- struktura słowna wypowiedzi bohaterów
- język poetycki, forma językowa poprzez którą realizują sie wszystkie omówione wyżej struktury utworu poetyckiego
Widowisko (opsoses kosmos) Arystoteles praktycznie omija te
(…)
… sobie bardzo subtelny rysunek intonacyjny Jest jeszcze bardzo ciekawy artykuł, myślę, że bardzo przydatny w tej kwestii Stefan Siwicki wokół opozycji wiersz- proza [w:] Problemy teorii literatury, seria 2
- cel artykułu wykazanie różnic pomiędzy formami wierszowymi, a prozodyjnymi (nawet wówczas, gdy występuje - lub nie - system wersyfikacyjny); historyczne podłoże dzisiejszych teorii o istocie wiersza - w rozważaniach naukowych od końca XVIII w. do początków wersologii, tj. druga połowa XIX wieku, wiersz rozumiany jest jako wypowiedź skrępowana, „związana” specjalnymi rygorami nieliczącymi się z wymową semantyczną tekstu i nieobecnymi w prozie, „mowie wolnej”, wolnej właśnie od tych ograniczeń, od stałych rygorów - dotychczasowe rozumienie owych rygorów:
1. O. Kopczyński = równa liczba zgłosek, średniówka, rym (= wiersz sylabiczny) 2. A. Małecki = to samo, co Kopczyński, plus równa ilość i sposób rozłożenia akcentów - liczba miar w poszczególnych wersach (= wiersz sylabotoniczny)
3. ogólna zasada wiersz tworzy uporządkowanie naddane, oparte na określonej równoważności odcinków wypowiedzi, nieobecne w prozie i niezależne od podziałów właściwych tekstom prozaicznym
- rozumienie wiersza od momentu wytworzenia…
… regularności numeryczne są tylko uściśleniem tej ekwiwalencji (= równoważności!)
6. Aleksandra Okopień-Sławińska = uprzywilejowane miejsce zajmuje członowanie wersowe i związana z nim specyficzna intonacja, ale również np. harmonia głoskowa
7. Maria Renata Mayenowa = poddanie w wątpliwość istoty metru na podstawie samej zdaniowości, bez żadnych powtarzających się stale miar
- współczesna poezja rozumie wiersz jako wypowiedź inaczej członowaną niż proza; o wiele bardziej rzuca się w oczy inność członowania nieopartego na składni, lecz wynikającego z artystycznej kompozycji znaczeń, służącej bardzo różnym celom - wersy wyznacza tu pozaskładniowa intonacja, którą Dłuska nazywa intonacją emocyjną - czasem pokrywa się ona z intonacją składniową, czasem jest od niej różna
- kolejna różnica pomiędzy wierszem, a prozą…
… w sylabizmie po określonej liczbie sylab pojawia się przerwa międzywyrazowa, w sylabotonizmie po tej samej liczbie stóp, a w tonizmie po określonej liczbie zestrojów akcentowych pojawia się stały dział intonacyjno-składniowy innego charakteru niż działy międzyzestrojowe - to są właśnie regularne cięcia, których zasadniczo w prozie nie ma (dotyczy to tylko wierszy uformowanych numerycznie, zaś nie wierszy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)