Arthur Schopenhauer - „Świat jako wola i przedstawienie” (tom 1: 1-5, 17-23) 1-5: świat jako przedstawienie „Świat jest moim przedstawieniem” - to prawda a priori , której uświadomienie przez człowieka jest filozoficzną refleksją. Jest ona założona przez formy poznania: czas, przestrzeń i przyczynowość. Z drugiej strony, „świat jest moją wolą”. Do tej tezy chce Schopenhauer wrócić później, ale już teraz stwierdza, że realność inna niż przedstawienie lub wola jest urojeniem.
Na świat jako przedstawienie składają się dwa elementy: podmiot i przedmiot. Podmiotem jest to, co wszystko poznaje, a przez nikogo nie jest poznane, a więc to, co jest warunkiem każdego przedmiotu. Każdy człowiek odnajduje podmiot w sobie, kiedy poznaje, ale nie kiedy jest przedmiotem poznania. Wielość przedmiotów naoczności istnieje dzięki formom poznania - czasowi i przestrzeni. Podmiot nie podlega tym formom i jest nieopisywalny w kategoriach jedności i wielości. Ale owe istotne formy przedmiotu, czyli czas, przestrzeń i przyczynowość, są a priori zawarte w podmiotowej świadomości.
Wspólnym wyrazem wszystkich form apriorycznych jest reguła podstawy dostatecznej. Podlega jej każdy przedmiot, bo każdy pozostaje w koniecznych relacjach do innych przedmiotów - jako określony bądź określający. Istnienie przedmiotów sprowadza się do tych wzajemnych odniesień między nimi. Reguła podstawy dostatecznej pojawia się w różnych postaciach, a podlega jej cały świat, zasłonięty przez Maję, czyli zasłonę ułudy.
Przedstawienia dzielą się na dwie zasadnicze grupy. Przedstawienia intuicyjne obejmują całe doświadczenie z czasem i przestrzenią włącznie (aczkolwiek czas i przestrzeń rozpatrywane jako czyste tworzą osobną grupę przedstawień, dla których można sformułować osobną regułę podstawy dostatecznej, a mianowicie: regułę podstawy bytu). Przedstawienia abstrakcyjne to pojęcia. Zdolność posiadania pojęć nazywa się rozumem i przysługuje jedynie człowiekowi.
Postacią reguły podstawy dostatecznej w czasie jest następstwo, w przestrzeni - położenie, a w materii - przyczynowość. Materia (substancja) zakłada czas i przestrzeń, jej istotą jest ich połączenie - działanie, czyli przyczynowość. Czas oznacza nieustanne przemijanie, a przestrzeń - nieustanne trwanie. Czas i przestrzeń tworzą możliwość istnienia równoczesnego, a więc trwania, czyli zachowania substancji przy zmianie okoliczności. Subiektywnym odpowiednikiem czasu i przestrzeni jako czystych form jest „czysta zmysłowość”, a materii - intelekt.
Intelekt przekształca doznania w naoczność, gdy przechodzi od skutku do przyczyny. Świat jako przedstawienie istnieje dzięki intelektowi i dla niego.
(…)
… dla podmiotu woli jest prawo motywacji. Tożsamości ciała i woli nie można dowieść, a rozpoznać ją można tylko wznosząc się od świadomości bezpośredniej do wiedzy rozumowej. Schopenhauer nazywa ją prawdą filozoficzną.
19-23: świat jako wola
Dzięki szczególnemu odniesieniu do własnego ciała, które postrzega się zarazem jako wolę, podmiot poznający jest jednostką. Ciało podmiotu jest jedynym rzeczywistym indywiduum w świecie, zarazem wolą i przedstawieniem. Właściwy sens pytania o realność świata zewnętrznego polega na rozważaniu kwestii, czy przedmioty znane jednostce tylko jako przedstawienia są przejawami jakiejś woli. „Teoretyczny egoizm”, czyli solipsyzm, zostaje przez Schopenhauera pominięty jako „ostatni bastion sceptycyzmu”, którego zdobyć niepodobna, ale i który wolno ominąć i zostawić na tyłach…
…. Przyrodoznawstwo, wreszcie, rozbić można na dwie dziedziny: morfologię (opisanie postaci) oraz etiologię (wyjaśnienie zmian). Morfologia opisuje tylko wielość przedstawień, a etiologia wykazuje pewien ich porządek, zwany prawem natury. Istota zjawisk, czyli siła natury, leży poza etiologią, która siły natury zakłada. Dysponujemy tylko wykazem tych sił, prawem natury, które mówi o koniecznym i regularnym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)