Rzetelne i nierzetelne sposoby argumentowania i prowadzenia sporów Szczególnego rodzaju wnioskowaniem jest przekonywanie. Ma ono bardzo wiele wspólnego z wnioskowaniem logicznym, chociaż rządzi się ono swoimi prawami. Każdy z nas doskonale wie, co to jest argumentacja i czemu służy. I dlatego nie będziemy się nad tym rozwodzić. Uściślimy tylko pewne pojęcia związane z tym tematem i doprecyzujemy niektóre treści. Najogólniej mówiąc, argumentować - to tyle, co przekonywać kogoś do czegoś za pomocą jakichś racji. W tym bardzo ogólnym sensie, wnioskowanie i różne jego sposoby, które mieliśmy okazję poznać, również można uznać za coś w rodzaju argumentacji. Mamy tu wniosek i przesłanki, które stanowią swego rodzaju argumenty za tezą głoszoną przez wniosek. W tym sensie można, z drugiej strony, argumentowanie uznać za rodzaj wnioskowania. Argumenty stanowią tu rodzaj przesłanek, a broniona teza jest czymś w rodzaju wniosku z tych argumentów. Tak to wygląda, przynajmniej w bardzo ogólnym podejściu. Jednak między wnioskowaniem, w ścisłym tego słowa znaczeniu, a argumentowaniem zachodzi pewna różnica. Otóż wnioskowanie jest to proces czysto racjonalny, a wniosek wynika racjonalnie, na mocy logicznego wynikania niejako sam z przesłanek. Nie trzeba nikogo do niego przekonywać. Sama procedura wnioskowania, tzn. schemat według którego ono przebiega, przekonuje, jeśli tak można powiedzieć, do prawdy zawartej we wniosku. Wnioskując nie uciekamy się do emocji, tak jak nie uciekamy się do emocji przy obliczeniach matematycznych. Natomiast w tym rodzaju rozumowania, którym jest argumentowanie, emocje i gra na emocjach odgrywa niemal podstawową rolę. Co więcej wykorzystywane są nawet pewne fortele, o których w rozumowaniu racjonalnym nawet nie może być mowy, przynajmniej teoretycznie (chociaż w różnych dyscyplinach wiedzy, zwłaszcza opartych nie na systemie aksjomatycznym i dedukcji, a na hipotezach i teoriach wysnutych w oparciu o badania empiryczne lub po prostu wysnutych przez charyzmatycznego uczonego, co czasem się zdarza, szczególnie w naukach społecznych, w których nie zawsze łatwo jest oddzielić racjonalne przekonania od pobożnych życzeń i innych urojeń obdarzonego charyzmą uczonego - i stąd pewne oryginalne, a nawet egzotyczne teorie na temat ludzkiej natury i społeczeństwa, które nieraz długo się utrzymują pomimo tego, że życie im zadaje kłam). Poza tym od wnioskowania oczekuje się poprawności, gdy od argumentowania - skuteczności. Wnioskowanie ma dać prawdziwy wniosek, a argumentowanie ma skutecznie przekonać do głoszonej tezy. Wnioskowanie musi spełniać warunki poprawności. Argumentacja - warunki skuteczności. Spełnienie przez argumentację tych warunków czyni ją skuteczną. Za zwyczaj wymienia się następujące warunki skuteczności argumentacji: 1. Argumenty, odgrywające w argumentacji rolę przesłanek, powinny sprawiać wrażenie rzetelnie uzasadnionych - niekoniecznie muszą być rzetelnie uzasadnione, bo nie zawsze jest to możliwe, ale muszą robić wrażenie, jakby takimi były. W tym ujawnia pierwsza różnica w stosunku do wnioskowania, w którym przesłanki mają nie wydać się uzasadnione, a powinny być uzasadnione, należycie i w sposób racjonalny.
(…)
…, żeby wywierały takie wrażenie. One powinny rzeczywiście uzasadniać wniosek, w sensie logicznym.
Przekonywanie jest sztuką rozwijaną od starożytności. Erystyki, bo tak bywa nazywana jeszcze sztuka przekonywania, uczyli w starożytnej Grecji sofiści i retorzy. Uczyli oni praktycznej umiejętności pięknego i przekonującego przemawiania, co było umiejętnością bardzo przydatną w sądownictwie a zwłaszcza w karierze politycznej. Pięknej mowie służyły rozmaite tropy i figury retorycznej. Zachowane mowy starożytnych mówców pokazują, jak je wykorzystywano, i na czym polegało to retoryczne piękno. Piękno mowy wywierało prawdopodobnie odpowiednie wrażenie na słuchaczach. Samym jednak pięknem trudno kogokolwiek przekonać, zwłaszcza do jakiejś trudnej sprawy. Przekonywaniu służyły różne fortele wykorzystywane przez mówców, czyli chwyty erystyczne. Zaprezentujemy najbardziej znane z nich i najczęściej wykorzystywane, również w dzisiejszych czasach:
1. Argumentum ad personam - argument (odwołujący się) do osoby - jest to argument stosowany często w dyskusji. Skierowany jest nie przeciwko argumentom, których używa strona przeciwna, a przeciwko samej osobie przeciwnika, zwykle by go zdyskredytować jako człowieka niewiarygodnego…
… się) do próżności - argument schlebiający ludzkiej próżność przekonywanego, np. przez odwołanie się do jego rzekomej mądrości, wiedzy itp..
7. Argumentum ad auditorem - argument (odwołujący się) do słuchacza - argumentujący zwraca się do słuchaczy, zamiast do przekonywanego dyskutanta, by ich pozyskać, ale nie mocą swoich argumentów, tylko grając na ich uczuciach.
8. Argumentum ad populum - argument (odwołujący…
… wykorzystywane nie tylko w oficjalnych dyskusjach, lecz również w zwykłych rozmowach, w których usiłuje się kogoś do czegoś przekonać. Tego typu i inne argumenty bywają wykorzystywane szczególnie często w propagandzie politycznej, w agitacji wyborczej, ale również w różnego rodzaju akcjach reklamowych. W poważnej rzeczowej dyskusji tego typu argumenty nie powinny mieć miejsca. Dyskusja i przekonywanie powinny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)