14. Ruchy społeczne jako czynnik zmiany społecznej
1. Ruchy społeczne: zakres pojęcia (wg A. Touraine’a)
• walka – działania zbiorowe, w których chodzi wyłącznie o
dystrybucję dóbr
• ruch społeczny - działanie zbiorowe uwikłane w realia
konkretnego społeczeństwa jako całości lub jego struktur, w
którym chodzi o takie problemy, jak równość, kontrola,
wartości, wzory kultury (ruch pracowniczy – jeśli walka o lepsze warunki pracy
połączona jest z kwestionowaniem wzorów kulturowych)
• ruch społeczny – inaczej: działania zbiorowe mające na celu wywołanie jakiś
zmian społecznych lub przejawiający się w prze ywaniu, demonstrowaniu
alternatywnych wartości
• funkcje ruchów społecznych:
o ruch społeczny jako istotny czynniki zmiany społecznej
o ruch społeczny jako instrument słu ący realizacji określonych
potrzeb, zabezpieczenia interesów itd.
o ruch społeczny jako instrument rozładowywania napięć
psychospołecznych
o ruch społeczny jako sposób artykulacji konfliktu społecznego
2. Typy ruchów społecznych
• podział ze względu na metody działania:
o ruchy rewolucyjne, reformatorskie, kontestacyjne
• podział ze względu na formy organizacyjne
o konsumenckie, młodzie owe, zawodowe, lokalne
• podział ze względu na cel:
o ekonomiczne, polityczne, narodowo-wyzwoleńcze, religijne
• podział ze względu na zakres, perspektywa historyczna
o stare ruchy – klasowe, zawodowe (nacisk na interesy ekonomiczne,
polityczne)
o nowe ruchy – ekologiczne feministyczne, konsumenckie (nacisk na
wartości)
• podział współczesnych ruchów (wg J.
Halmanna)
o ruchy
rewolucyjne:
prowadzące
do
gwałtownych
przemian
społecznych,
ekonomicznych, politycznych (np. radykalne
ruchy społeczne – robotniczy, feministyczny)
o ruchy walczące o prawa człowieka: socjalne,
polityczne i ekonomiczne (o równość, sprawiedliwość, o lepsze warunki
ycia)
o ruchy walczące przeciwko ryzyku: kwestionujące prawo do nara ania
społeczeństwa na zagro enia podstawowych wartości, takich jak ycie,
zdrowie, bezpieczeństwo, np. ruchy konsumenckie, ruchy na rzecz ochrony
środowiska
3. Cechy ruchu rewolucyjnego
o często występująca brutalność walki
o intencja dokonania zmian radykalnych, we wszystkich dziedzinach ycia
społecznego
o zachodzą najczęściej w krótkim czasie
o związane są z masową mobilizacją społeczną
o rodzą silne reakcje emocjonalne (euforia, entuzjazm, wola walki, dyfuzja emocji)
o determinanty pojawienia się ruchów rewolucyjnych:
o zachwianie równowagi pomiędzy poszczególnymi elementami systemu
społecznego
o kryzys gospodarczy, gwałtowne obni enie poziomu ycia
o brak kanałów artykulacji interesów (system totalitarny)
o degradacja polityczna/ekonomiczna pewnych grup społecznych
o brak legitymizacji władzy
4. Cechy ruchu społecznego przeciwko ryzyku
• przypisują państwu odpowiedzialność za zbiorowe bezpieczeństwo obywateli –
państwo jako główny przeciwnik
• cel – kontrola decyzji państwowych rozstrzygających o szansach yciowych
obywateli
• przykłady ruchów: ruchy ekologiczne, ruchy pokojowe, ruchy przeciwko
energii jądrowej
5. Cechy ruchu walczącego o prawa obywateli
• walka o włączenie wszystkich członków społeczeństwa w system praw
obywatelskich, politycznych, socjalnych
• postulaty: równość praw, sprawiedliwość
• ograniczenie przywilejów, np. mę czyzn wobec kobiet
• przykłady ruchów: ruch feministyczny
6. Stare i nowe ruchy społeczne
• stare ruchy społeczne – podło e ekonomiczno-polityczne
• nowe ruchy społeczne – efekt nowego typu konfliktów społecznych, które
dotyczą m.in. zakwestionowania wzorów kulturowych i wartości społeczeństw
industrialnych – podło e kulturowe
• koncentracja wokół następujących kwestii:
• wybór kierunku rozwoju społecznego gwarantujący jakość ycia
• troska o środowisko naturalne
• zachowanie pokoju
• sprzeciw wobec nietolerancji
• walka o prawa kobiet, dzieci, mniejszości etnicznych czy religijnych
• dominującą formą zachowań zbiorowych są akcje spontaniczne: protest,
demonstracja, ostentacyjne przejawianie odmienności (niektóre ruchy zostały
zinstytucjonalizowane – partia „Zielonych”)
• geneza nowych ruchów społecznych
• radykalizacja współczesnych klas średnich, kryzys państwa dobrobytu,
frustracje, rozczarowanie demokracją parlamentarną, zwątpienie w
bezwzględną wartość celu, jaki jest wzrost gospodarczy
• wzrost świadomości społecznej
• wzrost świadomości konsumenckiej
• wzrost świadomości ekologicznej
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)