$ 108. Historyczny rozwój prawa własności Dominium albo proprietas (własność) została oddzielona od possesio (posiadania), gdyż :
- wraz z rozwojem gospodarczym dochodziło często do sytuacji, w których właściciel nie sprawował faktycznego władztwa nad rzeczą
- własność zapewniała utrzymanie władztwa prawnego nad rzeczą, mimo utraty posiadania
- dotyczyło to głównie niewolników, mimo ucieczki nadal byli własnością swojego pana
- własność to pełne prawo do danej rzeczy, w odróżnieniu od wycinkowych praw na rzeczach cudzych
Własność kwirytarna - uznana i chroniona według ius civile
- nazwa pochodzi od ius Quiritum
- tylko dla obywateli rzymskich
- tylko grunty w Italii
- własność na res mancipi można przenieść tylko przez mancipatio albo in iure cessio
- tylko właściciel kwirytarny może nadać obywatelstwo rzymskie wyzwoleńcowi
- tylko jemu przysługiwały cywilne środki ochrony petytoryjnej
Własność bonitarna - uznana i chroniona według prawa pretorskiego
- rygorystyczne prawa własności kwirytarnej hamowały obrót gospodarczy, zwłaszcza masowy handel niewolnikami (niewolnik to res mancipi) - A jest właścicielem niewolników
- przekazuje ich B poprzez traditio (omija obowiązek mancipatio)
- B otrzymuje possesio civilis
- własność kwirytarna zostaje przy A
- B uzyskuje własność kwirytarną poprzez usucapio (zasiedzenie)
- Pretorowie chronili osobę B (w naszym przykładzie):
- interdyktami posesoryjnymi (jako posiadaczy)
- ekscepcjami
- poprzez powództwo petytoryjne (wzorowane na ochronie własności kwirytarnej)
- osoba B jest zatem właścicielem bonitarnym (więcej niż posiadaczem, mniej niż właścicielem kwirytarnym) - właścicielem bonitarnym był też:
- bonorum emptor (nabywca majątku bankruta w trakcie egzekucji majątkowej)
- bonorum possesor (dziedzic według prawa pretorskiego) Quasi własność gruntów prowincjonalnych - były formalną własnością państwa
- posiadacze nie byli właścicielami
- musieli płacić z tytułu użytkowania stipendium (prowincje zarządzane przez senat) albo tributum (prowincje cesarskie)
- poza tym obowiązkiem mieli wszystkie uprawnienia właścicielskie
(dziedziczenie, alienacja przez traditio, ochrona petytoryjna)
- Dioklecjan - obciążył podatkiem gruntowym grunty italskie
- Justynian - znosi dualizm własności publiczno-prywatnej gruntów, znosi dualizm własności kwirytarnej i bonitranej, własność staje się instytucją jednolitą
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)